تفاوت دکتری آموزشی پژوهشی و پژوهش محور چیست؟

از اخبار آزمون دکتری جا نمونی! ما همه اخبار رو لحظه‌ای اطلاع رسانی میکنیم! کافیه برای عضویت در کانال تلگرام کلیک کنی … و یا عضو پیج اینستاگرام سایت پی اچ دی تست بشی …

در این مطلب تفاوت‌های دوره‌های دکتری آموزشی پژوهشی (که به اشتباه به آن آموزش محور گفته می‌شود) و پژوهش محور به طور کامل شرح داده شده است.

به گزارش پی اچ دی تست، مقطع دکتری تخصصی بالاترین مقطع تحصیلی آموزش عالی است که به اعطای مدرک تحصیلی می انجامد و رسالت آن تربیت افرادی است که با نوآوری در زمینه‌های مختلف علوم و فناوری در رفع نیازهای کشور و گسترش مرزهای دانش مؤثر باشند. در کشور ما این مقطع به دو شیوه آموزشی پژوهشی و پژوهش محور دانشجو پذیرش می‌کند که در ادامه توضیح داده خواهد شد.

تفاوت دکتری آموزش محور و پژوهش محور

تفاوت دکتری عمومی (حرفه ای) و تخصصی

دکتری عمومی دوره‌ای است شش ساله که پس از پایان مقطع متوسطه آغاز شده و دانشجو پس از گذراندن تعداد واحدهای معین به دریافت مدرک دکتری عمومی نائل می‌شود. در واقع دانشجویانی که از طریق کنکور سراسری در یکی از رشته‌های پزشکی، داروسازی و دندانپزشکی پذیرفته می‌شوند، فارغ‌التحصیل دوره دکتری عمومی خواهند بود.

اما دکتری تخصصی عالی‌ترین مقطع تحصیلی رسمی است که پس از مقطع کارشناسی ارشد و یا دکتری عمومی آغاز می‌شود و دانشجو پس از گذراندن تعداد واحدهای درسی معین و دفاع از رساله، موفق به دریافت مدرک دکتری تخصصی می‌گردد.

شیوه‌های تحصیل در مقطع دکتری تخصصی

به صورت کلی دوره دکتری به دو شکل زیر در کشور ما ارائه می‌شود:

نحوه برگزاری این دو دوره با هم متفاوت است. اما طبق اعلام وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، اعتبار مدارک دوره دکتری آموزشی-پژوهشی با دکتری پژوهش‌محور تفاوتی ندارد.

دکتری آموزشی پژوهشی (آموزش محور) چیست؟

اغلب پذیرش دانشجویان در مقطع دکتری تخصصی برای پذیرش در دوره آموزشی پژوهشی است که برخی به اشتباه به آن دکتری آموزش محور می‌گویند. علت اشتباه بودن این عبارت این است که پژوهش در مقطع دکتری جزئی جدایی‌ناپذیر است و همه فارغ‌التحصیلان دکتری باید نسبت به پژوهش برای رساله دکتری و دفاع از آن اقدام کنند. در حالی که عبارت «آموزش محور» به دوره‌ای اشاره دارد که دانشجو پس از گذراندن واحدهای آموزشی و بدون اخذ واحدهای پژوهشی فارغ‌التحصیل می‌شود.

بنابراین، دوره معمول دکتری تخصصی در کشور ما همان دوره آموزشی پژوهشی است که محتوای برنامه آن مشتمل بر واحدهای درسی و پایان نامه است.

این شیوه تا سال ۱۳۸۹ تنها شیوه آموزشی در ایران بوده و پذیرش دانشجو در همه دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزش عالی کشور فقط به این روش صورت می‌گرفت.

دکتری پژوهش محور چیست؟

مقطع دکتری تخصصی است که با محوریت پژوهش و مشتمل بر اخذ واحدهای آموزشی محدود و ارائه رساله برگزار می‌شود.

برگزاری مقطع دکتری پژوهش محور مشروط به داشتن طرح پژوهشی تقاضا محور (طرح پژوهشی دارای کارفرمای مشخص که برابر قرارداد، اجرای آن به مؤسسه واگذار و اعتبارات کامل آن به همراه هزینه‌های نظارت بر آن توسط کارفرما تامین و نتیجه کار نیز تحویل گرفته می‌شود) با کارفرمای مشخص (شخصیت حقوقی اعم از دولتی و غیردولتی است که طی یک قرارداد، انجام طرح پژوهشی را به دانشگاه/مؤسسه واگذار نموده و متعهد به تأمین کلیه هزینه‌های انجام و نظارت بر اجرای موضوع قرارداد است) می‌باشد.

عنوان یا عناوین طرح پژوهشی مربوط به هر یک از کدرشته محل‌های پژوهش محور به منظور تهیه طرح واره توسط متقاضیان از طریق سایت مؤسسات پذیرنده اعلام خواهد شد.

اعتبار مدرک دکتری پژوهش محور

مدرک این دوره نیز همانند دوره آموزشی پژوهشی معتبر و مورد تایید وزات علوم است.

رشته های دکتری آموزش محور (آموزشی پژوهشی)

همان‌طور که اشاره شد دکتری آموزش محور عبارت درستی نیست. فهرست رشته های دکتری آموزشی پژوهشی شامل همه رشته‌هایی است که در دفترچه ثبت نام آزمون دکتری آمده است. این که کدام دانشگاه در چه رشته‌ای پذیرش دارد هم در دفترچه انتخاب رشته دکتری اعلام خواهد شد.

لیست رشته های دکتری پژوهش محور

در دفترچه ثبت نام کنکور دکتری جزئیاتی از این که کدام رشته‌ها دارای پذیرش دکتری پژوهش محور هستند اعلام نمی‌شود. اما کد رشته‌محل‌های پژوهش محور در دفترچه انتخاب رشته دکتری به طور دقیق مشخص می‌شود.

منظور از کدرشته محل‌های پژوهش محور رشته محل‌هایی از موسسات می‌باشد که دارای طرح پژوهشی تقاضا محور است و در زمان انتخاب رشته عناوین آنها در دفترچه انتخاب رشته دکتری درج شده است. بدین صورت که اگر رشته‌محلی پژوهش محور باشد، در بخش توضیحات آن در داخل دفترچه، عبارت «پژوهش محور» درج می‌شود.

محدودیتی در انتخاب رشته محل‌های دکتری پژوهش محور نیست و هر داوطلبی که مجاز به انتخاب رشته شده باشد می‌تواند آنها را انتخاب کند.

تفاوت دکتری آموزشی پژوهشی و پژوهش محور

این دو دوره تحصیلی در مقطع دکتری تفاوت هایی دارند که در ادامه به آنها اشاره می‌شود:

۱- تعداد واحدهای درسی و رساله دکتری

تعداد واحد های درسی دوره دکتری تخصصی ۳۶ واحد است.

از این تعداد، در دوره آموزشی پژوهشی ۱۲ تا ۱۸ واحد آموزشی و ۱۸ تا ۲۴ واحد پژوهشی است که در برنامه درسی هر رشته تحصیلی لحاظ می شود. دانشجو در هر نیمسال تحصیلی لازم است، حداقل ۶ واحد و حداکثر ۱۰ واحد درسی انتخاب کند.

در دوره دکترا پژوهش محور ۳ تا ۸ واحد آموزشی و ۲۸ تا ۳۳ واحد پژوهشی ارائه می‌شود.

۲- حداقل نمره و معدل

حداقل نمره قبولی در هر درس در هر دو دوره ۱۴ از ۲۰ و میانگین کل قابل قبول پس از گذراندن تمام واحد‌های آموزشی ۱۶ از ۲۰ است.

۳- طول مدت دوره دکتری

مدت تحصیل در دوره دکتری تخصصی آموزشی پژوهشی (آموزش محور) و پژوهش محور حداقل شش نیمسال تحصیلی و حداکثر هشت نیمسال تحصیلی است. در صورتی که دانشجو در مدت مقرر دانش آموخته نشود، موسسه اختیار دارد به پیشنهاد استاد راهنما، مدت تحصیل را حداکثر تا دو نیمسال تحصیلی افزایش دهد.

بنابراین، طول مدت دوره در هر دو شیوه حداکثر ۵ سال است.

۴- امکان انتقالی و تغییر رشته

انتقال، تغییر رشته و مهمان در هر دو شیوه ممنوع است.

۵- نحوه پذیرش دکتری پژوهش محور و آموزشی پژوهشی

جهت پذیرش در هر دو شیوه دکتری لازم است در آزمون دکتری تخصصی که توسط سازمان سنجش برگزار می‌شود، شرکت کنید.

اجرای مرحله اول (آزمون متمرکز) بر عهده سازمان سنجش آموزش کشور است. مرحله دوم یعنی بررسی سوابق آموزشی، پژوهشی و فناوری و برگزاری مصاحبه علمی بر عهده دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی پذیرنده دانشجو است.

۶- تاثیر نمره آزمون کتبی و مصاحبه در قبولی

سنجش و پذیرش برای ورود به دوره دکتری ناپیوسته آموزشی ـ پژوهشی بر اساس معیارهای زیر صورت می‌گیرد:

1-  آزمون متمرکز (۵۰ درصد)

2- سوابق آموزشی، پژوهشی و فناوری (۲۰ درصد)

3- مصاحبه علمی و سنجش عملی (۳۰ درصد)

سنجش و پذیرش برای دوره دکتری ناپیوسته پژوهش محور بر اساس معیارهای زیر صورت می‌گیرد:

1- آزمون متمرکز (۳۰ درصد)

2- سوابق آموزشی، پژوهشی و فناوری (۲۰ درصد)

3- مصاحبه علمی و بخش عملی (۳۰ درصد)

4- تهیه طرحواره (۲۰ درصد)

طرحواره چیست؟

منظور از طرحواره، طرح اولیه رساله داوطلبان رشته محل‌های پژوهش محور است که در راستای طرح پژوهشی تقاضامحور که از طرف مؤسسه اعلام شده است توسط داوطلب تهیه و تدوین و در زمان انجام مصاحبه و بررسی سوابق آموزشی، پژوهشی، فناوری بصورت مکتوب ارائه می‌شود.

مقایسه دکتری آموزشی پژوهشی (آموزش محور) و دکتری پژوهش محور 

 دکتری آموزشی پژوهشیدکتری پژوهش محور

تعداد واحدهای درسی و رساله دکتری

۱۲ تا ۱۸ واحد آموزشی و ۱۸ تا ۲۴ واحد پژوهشی۳ تا ۸ واحد آموزشی و ۲۸ تا ۳۳ واحد پژوهشی

حداقل نمره و معدل

۱۴ از ۲۰ برای هر درس و میانگین کل قابل قبول پس از گذراندن تمام واحد‌های آموزشی ۱۶ از ۲۰۱۴ از ۲۰ برای هر درس و میانگین کل قابل قبول پس از گذراندن تمام واحد‌های آموزشی ۱۶ از ۲۰

طول مدت دوره دکتری

حداقل شش نیمسال تحصیلی و حداکثر هشت نیمسال تحصیلی (تا دو ترم قابل تمدید یعنی حداکثر ۵ سال)حداقل شش نیمسال تحصیلی و حداکثر هشت نیمسال تحصیلی (تا دو ترم قابل تمدید یعنی حداکثر ۵ سال)

امکان انتقالی و تغییر رشته

ممنوع است.ممنوع است.

نحوه پذیرش

از طریق آزمون با تاثیر ۵۰ درصدی آزمون کتبی و مصاحبهاز طریق آزمون با تاثیر ۳۰ درصدی آزمون کتبی، ۵۰ درصدی مصاحبه و ۲۰ درصدی طرحواره

پذیرش دکتری پژوهش محور بدون آزمون

جهت پذیرش در رشته محل‌های دکتری پژوهش محور هم لازم است در کنکور دکتری شرکت کنید و امکان پذیرش بدون آزمون فراهم نیست. برای کسب اطلاعات بیشتر درخصوص دکتری بدون آزمون کلیک کنید.

معایب دکتری پژوهش محور

عموما داوطلبانی در این دوره تحصیلی مشغول به تحصیل می‌شوند که علاقه بیشتری به پژوهش داشته و علاقه چندانی به حضور در کلاس ندارند. نکته مهم این است که اعتبار مدارک این دو دوره دکتری مانند هم است. بنابراین تفاوتی در مدرک دکتری آموزشی پژوهشی و دکتری پژوهش محور نیست.

اما درخصوص دکتری پژوهش محور یک موضوع مهم وجود دارد و آن هم وجود کارفرمایی است که به شما طرح پژوهشی بدهد. بسیاری از داوطلبان بدون اطلاع از این موضوع رشته محل های این دوره را انتخاب کرده و پس از پذیرش دچار مشکل می‌شوند. به خاطر داشته باشید پیدا کردن کارفرما بر عهده دانشجو است.

تبدیل دکتری پژوهش محور به آموزش محور

برخی داوطلبان پس از پذیرش در دوره دکتری پژوهش محور و مطلع شدن از چالش‌های آن ترجیح می‌دهند که شیوه تحصیل خود را به آموزشی پژوهشی تغییر دهند. اما متاسفانه چنین امکانی فراهم نیست.

تفاوت مدرک آموزش محور و پژوهش محور چیست؟

بر اساس اعلام وزارت علوم، اعتبار مدرک دکتری آموزشی – پژوهشی و پژوهش محور یکسان است و تفاوتی بین آنها وجود ندارد.

لیست رشته های دکتری پژوهش محور و آموزش محور کجاست؟

لیست رشته ها و دانشگاه‌های دارای پذیرش دکتری آموزشی پژوهشی و پژوهش محور در زمان انتخاب رشته و در دفترچه انتخاب رشته اعلام می‌شود.

ثبت‌نام
باخبرم کن!

9 نظرات
تازه‌ترین
قدیمی‌ترین
بازخورد (Feedback) های اینلاین
مشاهده همه دیدگاه ها
مرضیه
بهمن ۲۴, ۱۴۰۲ ۹:۳۵ ق٫ظ

با سلام من پذیرفته سال ۱۳۹۵ دوره دکترای پژوهش محور هستم . اونموقع رشته ها ۸ تا بود که یکی از آنها علوم بهداشتی بود الان طبق تقسیم بندی جدید چطور باید عنوان رشته ام را مشخص کنم؟

مقدم
مهر ۲۱, ۱۳۹۶ ۱۲:۳۸ ب٫ظ

سلام خسته نباشید. میخواستم بپرسم که برای شرکت در دکترای آموزش محور هم باید سابقه ی تدریس داشته باشیم؟

امین
خرداد ۱۵, ۱۳۹۶ ۳:۱۵ ق٫ظ

سلام. آیا در هر جفتش دانشجو باید رساله بدهد؟

فاطمی
مرداد ۱۱, ۱۳۹۵ ۲:۵۲ ب٫ظ

سلام.خسته نباشیدتشکرمیکنم ازاطلاعات خوبتون.
خواستم بدونم کسانیکه مدرک دکتری پژوهش محور داشته باشن میتونن عضو هیئات علمی دانشگاه بشن ویا اصلا میتونن دانشگاهها تدریس کنن؟

دکتر محمدی
اسفند ۲, ۱۳۹۵ ۹:۱۰ ب٫ظ
پاسخ به  فاطمی

طبق مصوبه وزارت علوم فارغ التحصیلان دکتری پژوهش محور فقط در مراکز تحقیقاتی و پژوهشکده ها قادر به فعالیت میباشند و قادر نیستند در مراکز دانشگاهی مشغول به کار شوند

میلاد-مواد
مهر ۳۰, ۱۳۹۶ ۴:۰۱ ب٫ظ
پاسخ به  دکتر محمدی

طبق مصوبه وزارت علوم هیچ تفاوتی بین این دو دوره وجود ندارد و هر دو از فرصت های شغلی اعم از هیئت علمی شدن در دانشگاه ها و موسسات پژوهشی و تحقیقاتی یکسانی برخوردار می باشند.

صابرین
مهر ۹, ۱۳۹۳ ۱۲:۲۳ ب٫ظ

با سلام و خسته نباشید؟
ممکن بفرمایید هزینه ای که قرار دانشجو تقبل کنن چی هستش؟ آخه نوشتین که ۵۰ درصد دانشگاه و ۵۰ درصد طرح استادان…این سوال رو لطفآ جواب بدید متشکرم؟

محمدیارلو
مهر ۲, ۱۳۹۳ ۱۱:۰۶ ق٫ظ

با سلام و احترام
با تشکر از لطف. سپاسگذارم.

محمد خاکسار
آبان ۲۸, ۱۳۹۲ ۰:۲۲ ق٫ظ

باعرض سلام و ادب و احترام .ضمن تشکر از وب سایت حاضر تقاضا دارد در صورت امکان شرایط و جزئیات پذیرش پژوهش محور و میزان شهریه ها و هزینه ها و دانشگاههای دارای مجوز را نیز اطلاع رسانی نمایید .با تشکر