ثبت‌نام آزمون مستقل دکتری دانشگاه آزاد اسلامی در سال ۹۶ در حالی آغاز شد که پیش از این اعلام شده بود آزمون دکتری سراسری و آزاد در سال ۱۳۹۶ ادغام شده است.

به گزارش پی‌اچ‌دی تست، عدم تصویب قانون سنجش و پذیرش در هیأت دولت موجب شده است تا دانشگاه آزاد اسلامی در پذیرش مستقل دوره‌های تحصیلات دستش باز باشد و بتواند به پشتوانه مصوبه دیوان عدالت اداری، ثبت‌نام آزمون‌های کارشناسی ارشد و دکتری خود را آغاز کند. ثبت‌نامی که تعجیل در سرتاپای آن موج می‌زند و دفترچه عجیب و غریب آن فریاد می‌زند که تنها آمده است تا با جمع‌آوری پول داوطلبان، مسئولین را به اصطلاح در مقابل کار انجام‌شده قرار دهد.

طرح سنجش و پذیرش تحصیلات تکمیلی به عنوان اثری ماندگار از مجلس پیشین می‌توانست کشتی متلاطم آزمون دکتری را کمی آرام کند تا آزمونی که در طول 5 سال، 5 نوع برگزاری مختلف را به خود دیده بود، در تغییر ششم رنگ آرامش را به خود ببیند. اما انگار قصه آزمون دکتری سر دراز دارد.

تأخیر در ابلاغ قانونی که مصوبه‌های مجلس شورای اسلامی و شورای نگهبان را با خود دارد چیز ساده‌ای نیست. قطعاً تأخیر در ابلاغ چنین قانون مهمی که سرنوشت بیش از یک میلیون جوان فرهیخته کشور (در آزمون‌های کارشناسی ارشد و دکتری) به آن وابسته است، ناشی از تأخیر مسئول مکاتبات و دبیر جلسه و صف طولانی آیین‌نامه‌ها و … نیست. رشد بی‌رویه مؤسسات آموزش عالی در سال‌های گذشته، دانشگاه آزاد را با مشکل صندلی‌های خالی فراوان و زیان‌ده شدن بسیاری از واحدها روبه‌رو کرد و چاره‌ای که برای آن اندیشیده شد، پرش یکباره به تحصیلات تکمیلی و انتقال پذیرش از کاردانی و کارشناسی به کارشناسی ارشد و دکتری بود. استراتژی موفقی که توانست جان تازه‌ای در کالبد بی‌جان آزاد بدمد.

اما چرا باید دانشگاه آزاد اسلامی با برگزاری یکپارچه آزمون‌های تحصیلات تکمیلی مشکل داشته باشد؟ پاسخ این سؤال قطعاً کلید معماهای دیگر هم هست. آن‌چه که مسلم است برگزاری یکپارچه این کنکورها نمی‌تواند جلوی پذیرش‌های قانونی و مصوب این دانشگاه را بگیرد. دانشگاه آزاد اسلامی حق دارد در تمامی کدرشته‌های مصوب خود و به تعداد مصوب دانشجو بگیرد. اما قطعاً این میزان پذیرش پاسخگوی نیازهای مالی این دانشگاه بزرگ نیست. میزان بالای شهریه تحصیلی این دانشگاه به‌ویژه در مقطع دکتری که پابه پای پردیس‌های دولتی، دارند سر به فلک می‌کشند، آن‌قدر جذابیت دارد که دانشگاه آزاد تلاش کند حتی اگر شده برای همین یک سال و برای همین آزمون 96 از قوانین دست‌وپاگیر سنجش و پذیرش در دوره‌های تحصیلات تکمیلی بگریزد.

طرح سنجش و پذیرش تحصیلات تکمیلی که ضرورت تدوین آن برای اولین بار در تابستان ۱۳۹۳ در مجلس شورای اسلامی مطرح شده بود، در نهایت در دی ماه 1394 برای نخستین بار به تصویب مجلس شورای اسلامی رسید و پس از بررسی مجدد و رفع ایرادات شورای نگهبان به این قانون، بار دیگر در اسفند 94 در صحن مجلس تصویب شد. در نهایت این قانون در 18 فروردین ماه سال 1395 مورد تأیید شورای نگهبان نیز قرار گرفت.

پس از تأیید طرح مذکور در شورای نگهبان، در نهایت اعلام شد که آزمون دکتری 96 بر اساس طرح سنجش و پذیرش برگزار خواهد شد.

برگزاری یکپارچه آزمون دکتری از جمله موارد مطرح‌ در طرح سنجش و پذیرش بود. در تبصره 1، ماده 5 این قانون آمده است: برگزاری آزمون‌های متمرکز زیر نظر هریک از وزارتین و از طریق سازمان سنجش آموزش کشور و مرکز سنجش آموزش وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی برگزار می‌شود.

اما مورد مهم دیگری که بارها مورد تأکید وزیر علوم قرار گرفت استانداردسازی ظرفیت پذیرش دانشجو با اجرای طرح سنجش و پذیرش و جذب حداکثر 5 تا 7 نفر در هر رشته‌محل مقطع دکتری بود (1 و 2). وی اظهار داشته بود قانون سنجش و پذیرش دانشجو در دوره‌های تحصیلات تکمیلی در صورت اجرایی شدن، مانع از جذب بی‌رویه دانشجو در مقطع دکتری خواهد شد. این امر قاعدتاً منجر به کاهش ظرفیت پذیرش دانشگاه آزاد اسلامی در مقطع دکتری می‌گردد.

گفتنی است شهریور ماه امسال بود که محمد مهدی زاهدی، رئیس کمیسیون آموزش مجلس نیز اظهار کرد: قانون سنجش و پذیرش در دوره تحصیلات تکمیلی به‌ ویژه در دوره دکتری برای اجرا به دولت ابلاغ شده و از سال جاری اجرایی می‌شود و در مهر ماه نیز رئیس سازمان سنجش آموزش کشور اظهار داشت: شیوه سنجش و برگزاری آزمون دکتری سال ۹۶ برای اسفند ماه مشخص شده است، اما شیوه پذیرش دانشجوی دکتری دولتی و آزاد تا آبان ماه تعیین تکلیف می شود.

این در حالی بود که دانشگاه آزاد تأکید داشت بر اساس قانون مصوب مجلس که به رئیس‌ جمهور ابلاغ شده، این مسئله باید طبق بند (۷) آیین‌نامه اجرایی قانون سنجش و پذیرش دانشجو به تصویب هیأت وزیران برسد و سپس به ما ابلاغ شود، ولی تاکنون آیین‌نامه اجرایی قانون که باید مصوب هیأت وزیران باشد، به ما ابلاغ نشده است.

در نهایت تنها 3 روز پیش از آغاز ثبت‌نام آزمون دکتری، دانشگاه آزاد اسلامی همچنان تمایل خود را برای برگزاری مستقل آزمون دکتری ۱۳۹۶ ابراز داشت و اعلام کرد که چون آیین‌نامه اجرایی  کنکور دکتری ۹۶ هنوز در هیأت وزیران تصویب نشده است لذا می‌تواند قانون اجرایی نشود و رئیس سازمان سنجش آموزش کشور هم خبر از انتظار تصویب آیین‌نامه اجرایی آزمون دکتری ۹۶ توسط هیات وزیران داد و اظهار داشت که تا ۱۶ آذر که زمان ثبت‌نام آزمون دکتری است باید به جمع‌بندی برسیم که آن را در دفترچه ثبت‌نام آزمون درج می‌کنیم.

در نهایت 16 آذر ماه سال جاری، سازمان سنجش آموزش کشور با انتشار دفترچه ثبت‌نام کنکور دکتری 96، ثبت‌نام متقاضیان شرکت در کنکور دکتری کلیه دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزش عالی کشور از جمله دانشگاه آزاد اسلامی را آغاز نمود. شایان ذکر است که برخی ابهامات ناشی از تجمیع آزمون دکتری آزاد و سراسری همچنان در دفترچه ثبت‌نام آزمون بدون پاسخ باقی ماند.

قابل توجه است که هادی قوامی، عضو کمیسیون برنامه، بودجه و محاسبات مجلس در روز شروع ثبت‌نام آزمون دکتری توسط سازمان سنجش اظهار داشت: در صورت عدم تصویب آیین‌نامه اجرایی توسط دولت، آزمون تحصیلات تکمیلی سال ۹۶ دانشگاه آزاد طبق سنوات گذشته برگزار می‌شود. علاوه بر این، دانشگاه آزاد اسلامی نیز با انتشار دفترچه کنکور دکتری 96 این دانشگاه، ثبت‌نام آزمون مستقل دکتری 96 خود را از 17 آذر ماه آغاز کرد.

رئیس سازمان سنجش آموزش کشور در واکنش به این امر، اظهار داشت که قانون سنجش و پذیرش دانشجو صراحت دارد که شامل همه دانشگاه‌های دولتی و غیردولتی و حتی دانشگاه آزاد اسلامی است و سازمان سنجش در انتظار واکنش مجلس شورای اسلامی به این موضوع است.

در حالی که هر روز فاصله زمانی کم‌تری تا آزمون دکتری 96 قرار می‌گیریم، به طوری که نسبت به زمان اعلام‌شده برای آزمون دکتری از سوی سازمان سنجش کمتر از سه ماه زمان باقی است و مهلت باقی‌مانده تا زمان اعلام‌شده برای کنکور دانشگاه آزاد از سوی این دانشگاه کم‌تر از دو ماه است، سرگردانی و نامشخص بودن وضعیت برگزاری آزمون تبعات فراوانی برای داوطلبان خواهد داشت. از جمله مهم‌ترین این موارد می‌توان به تفاوت منابع آزمون در بسیاری از رشته/گرایش‌ها در دو آزمون آزاد و سراسری اشاره کرد که بلاتکلیفی داوطلبان را به همراه داشته است.

امید است مجلس شورای اسلامی هر چه سریع‌تر نسبت به مشخص شدن موضوع نحوه پذیرش در مقطع دکتری دانشگاه‌های آزاد و سراسری اقدام نماید.