دکتر ایرج امرایی عضو هیئت علمی دانشکده مهندسی برق دانشگاه صنعتی خواجه نصیرالدین طوسی در گفت‌وگو با ایسنا، به بررسی دلایل افزایش فارغ التحصیلان دکتری پرداخت ود گفت: کمبود فضای کسب و کار و ارزیابی نکردن نیازهای صنعت در رشته‌ها و گرایشهای مختلف از اصلی ترین علت افزایش فارغ التحصیلان دکتری است.

وی تصریح کرد: فارغ التحصیلان ارشد نیز به دلیل اینکه جذب بازار کار نمی‌شوند، برای پر کردن فاصله‌هایی که در زندگی با آن روبرو می‌شوند به تحصیل در مقطع دکتری روی می‌آورند که البته فضای مدرک گرایی موجود در کشور نیز بی تأثیر نیست.

دکتر امرایی در ادامه با بیان راهکارهایی برای اصلاح وضعیت موجود، گفت: کیفی کردن دوره‌ها و کنترل پذیرش دانشجویان دکتری که از سوی دانشگاه‌ها و وزارت علوم نیز پیگیری می‌شود، از جمله راهکارهای در حال اجرا برای اصلاح این امر است. زیرا وزارت علوم باوجود واگذاری جذب دانشجو در دوره دکتری به دانشگاه‌ها، به این مراکز اعلام کرده است اگر در یک دانشگاه رشته‌ای نیازمندی‌های مشخصی مثل اعضای هیئت علمی و امکانات پژوهشی را نداشته باشد اجازه پذیرش دانشجو در مقطع دکترا را ندارد.

به عقیده دانشیار دانشگاه خواجه نصیر، آموزش عالی و سازمان سنجش در مسیر درستی حرکت می‌کنند و دانشگاه‌ها هم رسالتی که بر عهده دارند را به درستی انجام می‌دهند اما بخش بزرگ‌تر این مشکل مربوط به قوانین و فضایی است که بیرون از دانشگاه وجود دارد، در بیشتر مؤسسات پژوهشی و دانشگاه‌های پیشرفته دنیا، بسیاری از فارغ التحصیلان کارشناسی ارشد جذب بازار کار می‌شوند و تعداد خیلی کمی وارد دوره‌های دکترا می‌شوند.

دکتر امرایی با اشاره به ضرورت قضاوت درست راجع به آموزش عالی، اظهارکرد: دولت باید با ساختار مشخصی نیازهای پژوهشی صنایع و نهادهای دیگر را با دانشگاه‌ها پیوند دهد و دانشگاه‌ها نیز باید موضوعات رساله دکتری دانشجویان را درجهت رفع مشکلات کشور در حوزه‌هایی مثل صنعت و موضوعاتی که در چارچوب اولویت‌های پژوهشی صنایع باشند هدایت کنند. حمایت‌های صنایع از طرح‌های پژوهشی که در قالب پایان نامه یا رساله دکتری انجام می‌شوند نیز می‌تواند در این زمینه کمک کننده باشد.

وی در ادامه تصریح کرد: اگر در حل مساله ساماندهی پذیرش دانشجویان دکتری، فقط وزارت علوم و سازمان سنجش تصمیم گیرنده باشند حتماً این مقدار پذیرش را کم خواهند کرد ولی بخش مشکل ساز، وجود نهادهای تصمیم گیرنده دیگری هستند که معتقدند باید رشد کمی علمی کشور حفظ شود و این رشد فقط با افزایش پذیرش دانشجو محقق می‌شود.

عضو هیأت علمی دانشگاه خواجه نصیر با اشاره به اینکه دانشگاه‌ها می‌توانند کمتر از سقف مجاز دانشجو بپذیرند و اجباری برای تعداد مشخص دانشجو وجود ندارد، گفت: دانشگاه‌ها شرایط تحصیلی دانشجویان برای فارغ التحصیلی را نظام‌مند کرده اند؛ مثلاً اگر دانشجو مقاله پژوهشی در ژورنالی چاپ می‌کند حتماً باید این مجله جزو ۲۵ درصد اول ژورنال‌های دنیا باشد و اگر می‌خواهند رساله دکتری خود را با درجه عالی دفاع کنند حتماً باید یک اختراع مؤثر داشته باشند یا اینکه نتیجه کار خود را در ژورنال‌های معتبر دنیا ثبت کرده باشند.

دکتر امرایی در ادامه افزود: دانشگاه‌ها نیز باید اعضای هیئت علمی و دانشجویان را تشویق کنند تا موضوعات تحقیق خود را در راستای رفع نیازهای کشور انتخاب کنند.

کاربرد کانکس محدود به این امر نیست و امکان انتخاب های گسترده ای وجود دارد.

مدیر سابق امور آموزشی دانشگاه صنعتی خواجه نصیرالدین طوسی اظهار کرد: اگر قصد داریم در کل دوره‌ها به سمت حذف کنکور حرکت کنیم، قدم اول شروع حذف آزمون ورودی از دوره‌های ارشد و دکتراست، در این شرایط دانشگاه‌ها سعی می‌کنند از طریق مصاحبه دانشجویانی که قابلیت پژوهشی و علمی بالایی دارند را جذب کنند اما اگر آزمون به تنهایی ملاک باشد افرادی جذب می‌شوند که اگرچه در جواب دادن سوال چهار گزینه‌ای متبحرند ولی قابلیت پژوهشی خوبی ندارند.