به گزارش ایسنا؛ پس از کش و قوس های فراوان در خصوص زمان برگزاری آزمون های سال ۹۹ که به دلیل شیوع کرونا ویروس اتفاق افتاد در حال حاضر دانشگاه ها و موسسات آموزش عالی در حال برگرازی آزمون های علمی و عملی داوطلبان رشته های مختلف برای مقاطع مختلف کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکتری هستند.

یکی از مهم ترین و حساس ترین مصاحبه های دانشگاهی، مصاحبه از پذیرفته شدگان اولیه آزمون دکتری است جایی که داوطلبان ۵۰ درصد نمره خود را در مصاحبه های علمی کسب می کنند. در واقع بر اساس قانون پذیرش نهایی از بین داوطلبان معرفی‌شده به دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزش عالی، گزینش نهایی داوطلبان دکتری بر اساس نتیجه سنجش عمومی (آزمون متمرکز) و نتیجه مصاحبه دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزش عالی (ارزیابی سوابق آموزشی، پژوهشی و فناوری و مصاحبه علمی و سنجش عملی) صورت می گیرد.

امسال برخلاف سال های گذشته روش ارزیابی مرحله دوم پذیرفته شدگان اولیه دکتری دانشگاه ها به دلیل شیوع کرونا دستخوش تغییر شد و بر اساس ابلاغ وزارت علوم تمامی دانشگاه ها موظف شدند مصاحبه های داوطلبان را به صورت مجازی برگزار کنند و می توان گفت برگزاری مجازی مصاحبه پذیرفته شدگان دکتری از تبعات همین ویروس ناخوانده است.

مصاحبه مجازی پذیرفته شدگان دکتری

دکتر ابراهیم خدایی رییس سازمان سنجش آموزش کشور در خصوص جزییات مصاحبه علمی پذیرفته شدگان اولیه دکتری سال ۹۹ به ایسنا می گوید: بر اساس سیستم پذیرش دانشجو در مقطع دکتری، ۵۰ درصد نمره طبق آزمون و ۵۰ درصد نیز بر اساس مصاحبه و بررسی سوابق علمی و پژوهشی ارزیابی می شود  که البته ۲۰ درصد از ۵۰ درصد بررسی سوابق علمی آموزشی به مصاحبه داوطلبان اختصاص دارند.

وی در ادامه تصریح می کند: در شورای سنجش و پذیرش تحصیلات تکمیلی دو پیشنهاد در خصوص داوطلبان دکتری ۹۹ مطرح شد یکی از پیشنهادات که از سوی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی عنوان شد؛ این بود که سهم ۲۰ درصدی مصاحبه در پذیرش داوطلبان دکتری را به ۵۰ درصد آزمون کتبی اضافه کنیم. پیشنهاد دوم هم که از سوی وزارت علوم عنوان شد این بود که  ۲۰ درصد مصاحبه را به سوابق آموزشی و پژوهشی داوطلب اختصاص دهیم. اما چون نحوه ارزیابی فوق یک قانون بود و شورای سنجش و پذیرش نمی توانست فراتر از قانون عمل کند در نتیجه پیشنهادات را به صورت مکتوب به ستاد ملی مقابله با کرونا ارسال کرد که در نهایت این پیشنهادها مورد تایید ستاد ملی مقابله با کرونا قرار نگرفت.

رییس سازمان سنجش آموزش کشور با بیان اینکه انجام مصاحبه پذیرفته شدگان دکتری به صورت مجازی مصوبه شورای سنجش و پذیرش دانشجو و ستاد ملی مقابله با کرونا است، گفت: در این خصوص دستورالعملی نیز از سوی معاونت آموزشی وزارت علوم درباره انجام مصاحبه به شکل مجازی به دانشگاه ها ابلاغ شده است و ما مشکلی در این زمینه نداریم و دانشگاه های ما نیز آمادگی برگزاری مصاحبه مجازی را دارند.

به گزارش ایسنا،بعد از اعلام نتایج چند برابر ظرفیت داوطلبان دکتری، تمامی دانشگاه ها بخشنامه ها و اطلاعیه هایی را در خصوص زمان، شرایط و جزئیات مصاحبه های مجازی از پذیرفته شدگان بر روی سایت خود منتشر کردند که بر اساس این بخشنامه ها تقریبا تمامی دانشگاه ها تا ۳۰ شهریور ثبت نام خود از متقاضیان پذیرش در این مراکز به اتمام رساندند.

بسیاری از داوطلبان مصاحبه دکتری نسبت در خصوص ساز و کارهای مصاحبه مجازی دانشگاه ها و نحوه گزیش دانشجو بر اساس ارزیابی مجازی انتقاداتی را وارد می کنند و معتقد هستند در روش الکترونیکی،عملا گزینش دانشجو بر اساس استانداردهای کیفی امکان پذیر نیست.

اعتمادی به مصاحبه مجازی نیست

در این رابطه “علی” داوطلب  دوره دکتری رشته زبان شناسی،برگزاری مجازی مصاحبه داوطلبان دکتری در سال جاری را تصمیمی کاملا نادرست و عجولانه دانست و به ایسنا گفت: متاسفانه مسئولان به بهانه عدم شیوع کرونا ویروس مصاحبه دکتری را به شکل الکترونیکی برگزار می کنند در حالی که هیچ اعتماد و اطمینانی به گزینش دانشجو به شیوع مجازی وجود ندارد و دانشجویان نگران گزینش های از پیش تعیین شده، ناعادلانه و یا حتی غیرمنصفانه هستند.

این داوطلب دوره دکتری معتقد است: در مصاحبه های مجازی دکتری دانشجویان به مدت یک ربع باید از طریق نرم افزارهایی که دانشگاه ها اعلام می کنند روی خط باشند و مورد ارزیابی قرار بگیرند در صورتی که اصلا مشخص نیست در این مدت زمانی کوتاه و با سرعت پایین اینترنت (قطع و وصل های احتمالی) چگونه می توان ارزیابی صحیح و منصفانه ای از دانشجو به عمل آورد.

وی تاکید دارد: بهتر بود دانشگاه ها به جای معرفی نرم افزارهای ناآشنا که کار کردن با این نرم افزارهای برای بسیاری از دانشجویان دشوار است از شبکه ها و فضاهایی نظیر واتساپ برای مصاحبه عملی استفاده می کردند. در واقع بعد از تلاش فراوان دانشجویان برای حضور در صندلی های دکتری پذیرش آنها بعضا سرعت اینترنت بستگی دارد یعنی یک سال درس خواندن و سرنوشت یک آدم بنده به قطع و وصل و سرعت اینترنت است که این روش غیرمنصفانه ترین روش ارزیابی علمی به شمار می رود.

انتقاد به تداخل زمانی مصاحبه های دکتری

وی در ادامه ضمن انتقاد از تداخل زمانی مصاحبه های دکتری در دانشگاه های مختلف تاکید دارد: متاسفانه ساعت و روز مصاحبه بسیاری از دانشگاه ها با یکدیگر تداخل زمانی دارد، به طوریکه روز گذشته امتحان کتبی یکی از پژوهشگاه ها به صورت عملی برگزار شد و  همزمان مصاحبه عملی دانشگاه بهشتی و امتحان کتبی مجازی دانشگاه الزهرا اعلام شده است. 

این دانشجو تاکید دارد: تداخل زمانی مصاحبه های مجازی مشکل دانشجو نیست که دانشجو ضرر آن را بدهد بهتر است دانشگاه ها زمان مشخصی را برای جاماندگان مصاحبه اعلام کنند چرا که ساعت مصاحبه بسیاری از دانشگاه ها تداخل زمانی دارد. با این روند ما مجبور شدیم مصاحبه یک دانشگاه روحذف کنیم و عملا  یک فرصت رو از دست دادیم چرا که هیچ دانشگاهی حاضر نشد زمان مصاحبه را به تاخیر بیاندازد.

مریم داوطلب مذیرفته شده برای مصاحبه آزمون دکتری نیز ضمن انتقاد از مصاحبه مجازی داوطلبان دکتری به ایسنا می گوید: مجازی شدن مصاحبه دکتری داوطلبان که به دلیل شیوع کرونا ویروس اتفاق افتاد به هیچ عنوان تصمیم درستی برای انتخاب یک دانشجوی کیفی نیست و این روش موجب تضییع حقوق داوطلبانی خواهد شد که تلاش زیادی برای کسب صندلی های دکتری انجام دادند. در واقع مصاحبه مجازی آنهم در شرایطی که در بین بهترین رتبه ها هم امسال بدلیل افزایش تراز رقابت بسیار فشرده وجود دارد ، این امر موجب فرصت سوزی شده و بسیار گران تمام می شود.

افزایش رفت و آمدهای حضوری 

این داوطلب رشته حقوق دکتری ادامه می دهد: یکی از دلایل مجازی شدن مصاحبه مجازی دکتری عدم جابجایی دانشجویان و در نهایت پیشگیری از شیوع کرونا ویروس اعلام شده است. در حالی که بر اساس تمامی دستورالعمل های پذیرش دکتری دانشگاه ها؛ همه داوطلبان باید ریزنمرات دوره های کارشناسی و ارشد را به عنوان یکی از مدارک اصلی ثبت نام برای مصاحبه عملی در دانشگاه ها ثبت کنند، به همین جهت دانشجو ناچار است این مدارک و ریزنمرات را از دانشگاه محل تحصیل خود دریافت کند بنابراین عملا رفت و آمدها و جابجایی دانشجویان اتفاق می افتد. بنابراین معتقدم این روش صرفا به نفع اساتید بود تا دانشجویان.

در ادامه “سهراب” یکی دیگر از داوطلبان دکتری سال 99 با تاکید بر اینکه زیر ساخت های مناسبی برای مصاحبه مجازی داوطلبان در دانشگاه ها وجود ندارد به ایسنا می گوید: یقینا مصاحبه‌های مجازی هم با احتمال بروز مشکلات زیرساختی روبرو خواهند بود و در صورتی که مسئولین وزارت علوم و دانشگاه ها، بستر مناسبی برای برگزاری مصاحبه‌ها در نظر نگیرند، ممکن است اضطراب ناشی از قطع‌ و وصل شدن های متوالی باعث آسیب داوطلبان شود.

افزایش تخلف داوطلبان

وی با بیان اینکه امکان بروز تخلف و تقلب در مصاحبه های مجازی دکتری بسیار بالا است، گفت: در این شیوه ارزیابی امکان بررسی سوابق علمی و پژوهشی و نیز امکان ارزیابی داوطلبان به خوبی مهیا نیست و این کار به بی عدالتی در مصاحبه ها منجر خواهد شد. ضمن اینکه امکان تقلب در مصاحبه مجازی بالا خواهد رفت و پذیرش عادلانه ای در این روش اتفاق نخواهد افتاد.

این داوطلب همچنین خاطر نشان می کند: در حالی که برخ یاز دانشگاه ها اعلام کردند مصاحبه دکتری را به صورت حضوری انجام میدهند با این وجود دانشگاه های زیادی نیز هستند که اصرار دارند مصاحبه دکتری را مجازی برگزار کنند. با توجه به اینکه اینترنت اکثر شهرها بسیار ضعیف است و دانشگاه ها نیز تاکید کردند اگر بین مصاحبه اینترنت قطع شود مسئولیت آن با خود شرکت کننده می باشد مشخص نیست تکلیف داوطلبانی که شرایط این چنینی داشته باشد چه می شود.

وی تاکید دارد: با توجه به شرایط فعلی دانشگاه ها می توانند داوطلبان رتبه تک رقمی را بدون مصاحبه پذیرش کنند و یا همه داوطلبان بر اساس سوابق آموزشی پژوهشی پذیرش شوند و مصاحبه از روند پذیرش و ارزیابی دانشجویان حذف شود.

ضرورتی برای “مجازی” برگزارکردن مصاحبه نبود

در ادامه امیرحسین یکی دیگر از داوطلبان دکتری نیز با بیان اینکه ضرورتی به مجازی کردن مصاحبه دکتری به بهانه شیوع کرونا ویروس نبود به ایسنا می گوید:مصاحبه مجازی استرس داوطلبان را افزایش می دهد مشخص نیست در شرایطی که آزمون های مهمی نظیر کنکور برگزار شد و مدارس دانش آموزان را حضوری پذیرش می کنند؛ چرا باید مصاحبه علمی چند داوطلب به صورت مجازی می شد در صورتی که دانشگاه ها می توانستند با برنامه ریزهای دقیق داوطلبان را در زمان های مختلف به دانشگاه ها دعوت به مصاحبه کنند تا ازدحامی هم صورت نگیرد.

وی تاکید دارد: با توجه به اینکه ارتباط چهره به چهره و مستقیم بین اساتید و دانشجو در مصاحبه مجازی وجود ندارد در نتیجه اساتید ترجیح می دهند دانشجویان خود را در دانشگاه پذیرش کنند و به دانشجویان دانشگاه های دیگر اعتماد نخواهند کرد.

پذیرش را به سازمان سنجش بسپاریم

این داوطلب معتقد است: به نظرم اگر امسال پذیرش دانشجو دست خود سازمان سنجش باشد عادلانه تر خواهد شد در این شرایط که دانشجویان قربانی سلیقه گرایی برخی اساتید نخواهند شد و سازمان سنجش حتما رفتار عادلانه تری خواهد داشت.

در ادامه نرگس یکی از داوطلبان دکتری رشته روانشناسی اعتقاد دارد: اگر چه در مصاحبه های دکتری بی انصافی، و بی عدالتی و اعمال سلیقه زیاد اتفاق می افتد اما به یک نکته توجه داشته باشیم اینکه مصاحبه الزاما به معنای حضور و رو در رویی و چشم در چشم بودن اساتید با دانشجوی احتمالی نیست. مصاحبه تنها یک فرصت برای تحقیر داوطلب و یا رد کردنش هم نیست. در واقع دکتری یک دوره پژوهش محور هست. اساتید در مصاحبه بدنبال دانشجویی می گردند که توانایی بیشتر ی برای انجام کار مورد نظرشان را داشته باشد. پس صرفا دانسته های علمی یک شخص برای اساتید کفایت نمی کند و تمرکز داوطلب، ادبیات و نحوه نبال کردن مسائل و بسیاری فاکتورهای دیگر هم برای آنها اهمیت دارد. پس به مصاحبه دکتری به چشم یک مانع نگاه نکنیم.

وی تاکید دارد: علی رغم اهمیت مصاحبه در پذیرش دکتری باید گفت وقتی مصاحبه دکتری حضوری برگزار می شد بسیاری از داوطلبان به حقوق خود نمی رسیدند چه برسد به ارزیابی مجازی، به نظر من اصلا ارتباط و چت لازم نیست. بهتر بود از داوطلبان درخواست می شد در زمانی مشخص رزومه خود را به  دانشگاه یا اساتید گروه ارسال کنند و اساتید هم بعد از بررسی ، پذیرفته شدگان نهایی را معرفی کنند.

این داوطلب ادامه می دهد: این روزا بسیاری جاها پول میگیرند و اسم  دانشجو را در مقاله isi  قرار می دهند و هر کس بیشتر پول داشته باشد مقالات بیشتری می تواند ارائه دهد؛ بنابراین بهتر بود صرفا مقاله هایی که مرتبط با پایان نامه داوطلب هستند ملاک بررسی قرار بگیرند.

قضاوت زود است

در این زمینه دکتر حسین حسینی معاون آموزشی دانشگاه تهران با اشاره به ضرورت ارائه برخی مدارک در مصاحبه دکتری به ایسنا می گوید: داوطلبان این دوره از قبل هم می‌دانستند برای پذیرش در دوره دکتری باید یک سری مدارک را به دانشگاه ارائه دهند همانطور که عنوان شد بخشی از سوابق آموزشی و پژوهشی داوطلب بر اساس بررسی این مدارک بررسی می شود.  بنابراین داوطلبان باید این تهمیدات را ایجاد کنند و ریز نمرات را به به دانشگاه ارائه دهند. زیرا نمی‌شود در مصاحبه این شرط را حذف کنیم.

وی با تاکید بر این که نباید در خصوص کیفیت مصاحبه مجازی پیش داوری کنیم، معتقد است که ما در حال حاضر تجربه‌های زیادی در خصوص فعالیت‌های مجازی به دست آورده ایم و حتی دفاعیه‌ها نیز به شکل مجازی برگزار شده است. اما در خصوص مصاحبه دکتری با توجه به این که متقاضی زیاد است بنابراین نمی توانیم دقیقا از الان پیش داوری کنیم  که این شیوه مصاحبه کیفیت ندارد اگر چه قطعا مصاحبه‌های حضوری به دلیل فضایی که ایجاد می‌کرد، شناخت بهتری از داوطلب برای تیم داوری فراهم می‌نمود. به طوری که حتی ما در برخی از رشته‌ها برای پذیرش داوطلب، آزمون کتبی نیز برگزار می‌کردیم. اما در مصاحبه مجازی این امکان فراهم نیست.

دکتر افضلیان معاون آموزشی دانشگاه شهید بهشتی نیز در این خصوص به ایسنا می گوید: به دلیل کوتاه بودن مدت مصاحبه‌ها ممکن است تداخل زمانی بین مصاحبه ها پیش بیاید. چون دانشگاه‌ها مستقل از هم برنامه‌ریزی می‌کنند. این وضع سال‌های پیش هم اتفاق می‌افتاد. بنابراین داوطلبان در این زمینه با دانشکده مربوط تماس بگیرند تا همکاری لازم ایجاد شود.

به گزارش ایسنا،با بروز وشیوع ویروس کرونا جامعه و به تبع آن  آموزش عالی تجارب ارزشمند و جدیدی کسب کرد.اما در کنار این موضوع نباید از موضوع مهمی مثل گزینش دانشجویان دکتری و انجام‌مصاحبه با آنها  و کیفیت دانشجویان جذب شده برای مقطع سرنوشت ساز و حائز اهمیتی همچون دکتری غافل شد و باید با تکیه بر خرد جمعی و استفاده از تجربیات شش ماه آموزش مجازی به نحو مطلوب برای پذیرش دانشجویان دکتری در دانشگاهها برنامه ریزی صورت پذیرد.