یکی از مشکلات در این زمینه این است که داوطلب دکتری شرکت کرده در کنکور بعد از قبولی در این مرحله و کسب حد نصاب لازم برای طی مرحله دوم یا همان مصاحبه به دانشگاه دعوت می‌شود تا توانایی‌های علمی او محرز و تائید شود، اما مشکل کار اینجاست که بسیاری از داوطلبان دکتری این رویه را عادلانه نمی‌خوانند و معتقدند آنچه در جلسه مصاحبه می‌گذرد با آنچه روی کاغذ به عنوان قانون نوشته شده از زمین تا آسمان فاصله دارد.

انتخاب سفارشی دانشجوی دکتری نداریم

سید احمد معتمدی رئیس دانشگاه صنعتی امیرکبیر درباره انتقادات وارد شده به شیوه مصاحبه دانشجویان دکتری در دانشگاه‌ها و باز گذاشته شدن دست آن‌ها در پذیرش دانشجو، به باشگاه خبرنگاران جوان گفت: دانشگاه در دعوت به مصاحبه دکتری تراز را مشخص می‌کند و معمولا دانشکده‌ها ۷ تا ۸ برابر ظرفیت دعوت به مصاحبه دارند و یا حتی دانشکده‌ای را در دانشگاه امیرکبیر داشتیم که ۱۵ برابر ظرفیت دعوت به مصاحبه داشت. اگر دانشکده داوطلب کمتری برای مصاحبه دعوت کند به ضرر خودش تمام می‌شود، زیرا ممکن است فردی با وجود داشتن رزومه قوی به دلایلی موفق نشده باشد در کنکور رتبه و تراز مناسبی کسب کند.

معتمدی در ادامه در واکنش به حواشی مطرح شده درباره انتخاب‌های سلیقه‌ای و سفارشی دانشجویان دکتری توضیح داد: استادان زیر بار هیچ دستوری نمی‌روند که این عقیده بسیار خوب است. هیات انتخاب دانشجوی دکتری هم از گروهی از استادان متخصص تشکیل می‌شود تا رزومه و سوابق، داوطلب را بسنجند. در پذیرش دانشجو، فرزند همکار و دوست با سایر افراد تفاوتی ندارد. به عنوان مثال بنده تا دانشجو مناسب کارم نباشد اقدام به جذب نمی‌کنم و مهم هم نیست که یک سال دانشجو نداشته باشم. استاد با کسی تعارف ندارد، بلکه ملاک عمل بررسی سوابق تحصیلی و علمی دانشجو است. 

سخنان ۱۵ داوطلب معترض به روند مصاحبه دکتری

سخنان و درد دل‌های دانشجویان در اعتراض به شیوه جذب دانشجویان دکتری زیاد است و هر کدام نکاتی از جنس حاکم بودن نگاه‌های مغرضانه و پارتی بازی‌ها را در فرآیند مصاحبه مطرح می‌کنند که در ادامه این مطلب سخنان ۱۵ داوطلب معترض به روند مصاحبه دانشگاه‌ها در کنکور ۹۹ ذکر شده است.

یک داوطلب در این باره گفت: تمام روند مصاحبه آزمون دکتری پارتی بازی است. من با رتبه ۲۱ ارشد مهندسی صنایع علم و صنعت کنکور ۹۹ در هیچ دانشگاهی قبول نشدم.

یک داوطلب آزمون دکتری ۹۹ اظهار کرد: باید هر چه زودتر نحوه انتخاب دانشجوی دکتری به گونه‌ای تنظیم شود که توان اساتید برای انتخاب مغرضانه دانشجو بطور کامل از بین برود. اساتید به دلایلی مثل نحوه برخورد در تدریس و نمره دادن به دانشجویان در طول ترم‌های آموزشی مورد سوال هستند. نمره‌هایی که با معیار‌های خاص داده می‌شود و حتی موارد زیادی هم وجود دارد که به صورت عمدی نمره و معدل دانشجویی را پایین می‌آورند که در مراحل بعدی به نفع افراد مورد نظرشان باشد. همین روند در انتخاب دانشجوی دکتری که یک مرحله مهم است هم اتفاق می‌افتد.

او ادامه داد: قوه قضاییه باید بخشی را برای پاکسازی دانشگاه‌ها از این مسائل سازماندهی کند، چرا که حراست و امثالهم در این موارد حرفی برای گفتن ندارند و شورای عالی انقلاب فرهنگی هم موارد اسفناکی از تنظیم قوانین به نفع اساتید (که در واقع شامل خودشان می‌شود) را داشته و دارند.

داوطلب دیگری گفت: این شیوه جذب و سپردن انتخاب به اساتید به هیچ عنوان روش مناسبی نیست. با رتبه ۱۳ آزمون دکتری ۹۹ فارغ التحصیل دانشگاه خواجه نصیرالدین طوسی در هیچ دانشگاهی قبول نشدم.

داوطلب دیگری جزئیات بررسی مصاحبه علمی را فاش کرد و افزود: آقایان رئیس دانشگاه‌ شما سواره و ما پیاده هستیم. اما شیوه برگزاری مجازی مصاحبه‌های دکتری امسال یک حسن داشت و آن این بود که هم شما مصاحبه‌های آنلاین را ضبط کردید و هم بعضی دانشجویان اقدام به این کار کردند. بنده امسال وارد مصاحبه شدم و اساتید سوال کردند لیسانس و ارشد را در کدام دانشگاه سپری کرده‌ام؟. در صورتی که تمام مدارک و مستندات روی میز بود و  سپس گفتند اگر سوالی نداری خدانگهدار. فیلم ضبط شده این مصاحبه را هم برای اثبات نگه داشته ام تا حرفم ثابت شود. این آن بررسی علمی، تخصصی و موشکافانه‌ دانشگاه‌ها است؟.

داوطلب در ادامه ادعا کرد: من امسال در دانشگاه صنعتی امیرکبیر دعوت به مصاحبه شدم و فقط به من گفتند خودت را معرفی کن و پس از آن از استاد سوال کردند که از من سوال دارد یا خیر که ایشان هم اعلام کردند سوالی ندارند و فرآیند مصاحبه من به پایان رسید. رتبه‌ام در کنکور دکتری سال ۹۹ سازمان سنجش ۱۳ بود، اما پذیرش نشدم. کاش می‌دانستم چه دانشجویی با چه رتبه‌ای پذیرش شده است.

داوطلب دیگری به پذیرش شدن فرزند یکی از اساتید اشاره کرد و گفت: دوران کارشناسی و کارشناسی ارشد را در دانشگاه صنعتی امیرکبیر بودم. دو سال از طریق استعداد درخشان به مصاحبه دعوت شدم، اما علی‌رغم رزومه عالی پذیرفته نشدم، زیرا یکی از اساتید هر دو دخترش را که کاری به جز واحد پاس کردن انجام نداده بودند جذب کرد.

داوطلبی با یک نگاه دوسویه در این باره گفت: این شیوه پذیرش وجود دارد، اما به این معنا نیست که همه به این طریق پذیرفته می‌شوند کم نیستند افرادی که به این طریق پذیرفته می‌شوند.

شخص دیگری با بیان اینکه اساتید در مصاحبه دکتری سلیقه‌ای و سفارشی عمل می‌کنند اظهار کرد: حداقل عدالت این است که مصاحبه حذف شود و مثل کنکور و کارشناسی ارشد نمرات اعمال شود.

داوطلبی نیز این مسائل را تائید کرد و با اشاره به اینکه باید سازمانی جدا این مسائل را انجام دهد توضیح داد: شیوه پذیرش دکتری باید مانند کارشناسی ارشد باشد. اساتید خیلی در فرآیند مصاحبه سلیقه‌ای و با بی انصافی کار می‌کنند که باید فکری برای این موضوع کرد. در مصاحبه‌های دکتری و استخدام حق خوری زیادی وجود دارد، فقط باید مصاحبه را حذف کرده و بر اساس نمره کتبی و رزومه دانشجو انتخاب کرد، آن هم در یک سازمان بی طرف.

یک فارغ التحصیل دانشگاه صنعتی شریف نیز بیان کرد: من چهار بار در دانشگاه صنعتی شریف به مصاحبه دعوت شدم و حتی مطلع شدم که یک بار نمره اول آزمون بودم، اما مرا نپذیرفتند. دلیلش این است که اساتید ترجیح می‌دهند به واسطه شناختی که از دانشجویان دوره ارشد خودشان دارند، آن‌ها را بپذیرند و ریسک دانشجوی غریبه را برخود تحمیل نکنند که البته کار اشتباهی است.

او افزود: هیچ جای دنیا رئیس دانشگاه و هیچ مقام مسئول دیگری، حق دخالت در فرآیند پذیرش دانشجوی دکتری و تحمیل دانشجو به استاد را ندارد. مطمئن باشید هیچ استادی هم زیر بار چنین تحمیلی نمی‌رود، اما ممکن است نظر شخصی‌اش در مورد داوطلبان مختلف، تاثیر گذار باشد که آن‌هم رئیس دانشگاه نه می‌تواند این مطلب را اثبات کند و نه می‌تواند در آن دخالت کند.

داوطلب دیگری با بیان اینکه به دریا رفته می‌داند مصیبت‌های طوفان را، توضیح داد: برای قبولی در مصاحبه دکتری فقط سفارش و داشتن حداقل‌های علمی لازم است. بیشتر اساتید دانشگاه‌ها به دنبال منافع و راحتی خودشان هستند.

شخص دیگری بیان کرد: با توجه به تجربه‌ای که دارم ادعا می‌کنم که ۹۰ درصد مصاحبه‌ها فرمالیته است. انتخاب دانشجو قبل از مصاحبه انجام می‌شود و مصاحبه فقط صورت رسمی و قانونی دادن به انتخاب اساتید است.

فرد دیگری گفت: من را با یک رزومه عالی رد کردند، زیرا کسی را به عنوان پارتی در دانشگاه‌های تهران نداشتم. اما فردی را دیدم که با رزومه و رتبه خیلی پایین‌تر و فارغ التحصیل از یک دانشگاه بدتر از من را قبول شد.

انتخاب مغرضانه‌ی یا عادلانه دانشجویان دکتری!؟

علاوه بر اعتراض دانشجویان دکتری به شیوه پذیرش، مسئولان دانشگاه‌ها هم به این شیوه معترض هستند و معتقدند که با رویه فعلی دانشجوی ممتاز جذب دانشگاه نمی‌شود و باید اختیار بیشتری به دانشگاه‌ها در این زمینه داده شود تا دانشجوی ممتاز و با سطح علمی بالا در دوره‌های دکتری جذب شود.

منصور کبگانیان دبیر ستاد نقشه جامع علمی کشور در این رابطه به باشگاه خبرنگاران جوان گفت: دانشگاه‌ها به خصوص دانشگاه‌های مطرح و مادر کشور به شیوه پذیرش دانشجو در مقطع تحصیلات تکمیلی انتقادات جدی دارند. برخی معتقدند سطح دانشجویان دکتری وارد شده به دانشگاه از طریق کنکور پایین است و این دانشجویان صلاحیت‌های لازم را ندارند. این انتقادات باعث شده است که یک اصلاحیه جزئی برای کنکور دکتری ۱۴۰۰ اعمال شود. به این صورت که یک حد نصاب برای پذیرش دانشجوی مقطع دکتری گذاشته شد و دانشگاه‌ها در تعیین این حد نصاب اختیار دارند.

گفتنی است؛ تصویب این مصوبه صدای داوطلبان را بیشتر درآورد و آن‌ها معتقدند با این شیوه دیگر دانشجویانی که از بند پ و … برخوردار نیستند نباید سمت کنکور دکتری بیایند و انتظار داشته باشند که قبول شوند. با این وجود باید منتظر ماند و دید که در میدان اعتراضات دانشجویان و مسئولان رای به نفع کدام یک می‌چربد و بلاخره حکم به نفع کدام گروه صادر می‌شود.