کد ترکیب بخش جدیدی است که در سال ۱۴۰۳ به دفترچه ثبت نام آزمون دکتری اضافه شده است. با توجه به نقش مهم کد ترکیب در سرنوشت آزمون کتبی داوطلبان، در این مطلب به بررسی کامل این مسئله پرداخته‌ایم.

کد ترکیب چیست؟

به گزارش پی اچ دی تست، در آزمون دکتری ۱۴۰۳ تعدادی از رشته‌ها در یک رشته تجمیع شده‌اند و آزمون آنها به صورت یکپارچه برگزار می‌شود. با توجه به این که دروس مورد آزمون برخی از این رشته‌ها تفاوت زیادی با یکدیگر دارند، سازمان سنجش برای نخستین بار در آزمون دکتری، ستون جدیدی به نام کدترکیب به دفترچه ثبت‌نام دکتری ۱۴۰۳ اضافه کرده است. دو نمونه کد ترکیب در تصویر زیر نشان داده شده است.

همانطور که در تصویر بالا نشان داده شده،‌ کد ترکیب نشان دهنده مجموعه گرایش‌هایی است که دروس موثر در آزمون کتبی آنها یکسان است.

به طور مثال به جدول رشته علوم تربیتی در تصویر بالا دقت کنید. در این رشته، دو گرایش برنامه‌ریزی درسی و برنامه‌ریزی آموزش از راه دور در کد ترکیب یک قرار دارند. قرار داشتن این گرایش‌ها در یک کدترکیب نشان‌دهنده آن است که دروسی که در نمره آزمون کتبی این دو گرایش موثر است یکسان هستند.

دروس موثر در هر کدترکیب با علامت تیک در جلوی آن مشخص شده است. در مثال ما، در کد ترکیب ۱ رشته علوم تربیتی، که گرایش‌های برنامه‌ریزی درسی و برنامه‌ریزی آموزش از راه دور در آن قرار دارند،‌ دروس ۱، ۳، ۴، ۹ و ۱۰ تیک خورده‌اند و در نمره آزمون کتبی این کد ترکیب موثر هستند.

در ادامه توضیحات جامعی در خصوص کد ترکیب ارائه و به همه سوالات رایج در این زمینه پاسخ خواهیم داد.

کد ترکیب در آزمون دکتری سال‌های گذشته

در آزمون دکتری سال‌های گذشته ستونی به نام کد ترکیب در دفترچه ثبت نام کنکور وجود نداشت. در تصویر زیر یک نمونه جدول رشته در دفترچه ثبت نام کنکور دکتری ۱۴۰۲ ارائه شده است.

در واقع تا سال گذشته، داوطلبان باید تنها به بخش عناوین دروس امتحانی در بالای جدول رشته خود توجه می‌کردند و بر این اساس:

۱- همه دروس معرفی شده را تا حد امکان مطالعه می‌کردند.

۲- در جلسه آزمون دکتری به همه سوالات دفترچه سوالات کنکور پاسخ می‌دادند.

کد ترکیب در رشته‌هایی با یک کد ترکیب

در آزمون دکتری ۱۴۰۳ بسیاری از رشته‌ها تنها یک کد ترکیب دارند که با نام کدترکیب ۱ در جدول رشته مربوط در دفترچه ثبت نام کنکور دکتری نشان داده شده است. در تصویر زیر جدول دو رشته زبان و ادبیات فارسی و روانشناسی ۲ به عنوان نمونه‌ای از این گونه رشته‌ها ارائه شده است.

در چنین رشته‌هایی نیازی به توجه به ستون کد ترکیب نیست. در واقع وضعیت این رشته‌ها با کنکور دکتری سال‌های گذشته تفاوتی نکرده است. بدیهی است که در این گونه رشته‌ها، جلوی همه گرایش‌های رشته، همه دروس معرفی شده تیک خورده اند.

داوطلبان رشته‌هایی که تنها کد ترکیب ۱ دارند می‌باید:

۱- همه دروس معرفی شده در بخش عناوین دروس امتحانی معرفی شده در بالای جدول رشته خود را تا حد امکان مطالعه کنند.

۲- در روز برگزاری کنکور دکتری، همه سوالات مطرح در دفترچه سوالات آزمون را پاسخ دهند.

عناوین رشته‌های با یک کد ترکیب

برای سهولت کار داوطلبان کنکور دکتری، اسامی تمام رشته‌هایی که تنها یک کد ترکیب دارند در فهرست زیر گردآوری شده است:

تأثیر کد ترکیب در آزمون دکتری

حال که با مفهوم کد ترکیب آشنا شدیم، ببینیم کد ترکیب چه تأثیری در آزمون دکتری خواهد داشت.

کد ترکیب باعث می‌شود نحوه محاسبه نمره کل یا رتبه داوطلب در گرایش‌های مختلف متفاوت باشد. به عبارت دیگر نمره کل یا رتبه داوطلب در هر کد ترکیب به صورت جداگانه سنجش و ارائه خواهد شد؛ چرا که دروسی که نمره تخصصی داوطلب را تشکیل می‌دهند در هر کد ترکیب متفاوت هستند.

یعنی ممکن است عملکرد شما در پاسخ دهی به سوالات دروس موثر در یک کد ترکیب خوب باشد و رتبه خوبی در آن کد ترکیب به دست بیاورید اما در کد ترکیب دیگر رتبه مناسبی به دست نیاورید زیرا به دروس آن کد ترکیب به خوبی جواب نداده اید. اصولا در حالت طبیعی هم همین طور است و معمولا داوطلبان با تمرکز روی یک کد ترکیب، در سایر کد ترکیب ها نتایج خوبی به دست نمی آورند؛ گرچه همواره داوطلبانی هم هستند که رتبه خود را در دو یا چند کد ترکیب بهبود می‌دهند.

با کد ترکیب در آزمون دکتری چه کنیم؟

پس از این بحث های نظری و شناخت کد ترکیب و تأثیر آن در آزمون دکتری، وقت آن است که به این سوال عملی جواب بدهیم که به عنوان یک داوطلب دکتری باید چه راهکاری برای گرفتن بهتر نتیجه در آزمون دکتری داشته باشیم؟

گام اول: انتخاب کد ترکیب

در اولین مرحله از آمادگی برای آزمون دکتری باید کد ترکیب مد نظر خود را انتخاب کرد. در بسیاری از رشته‌ها هر گرایش کد ترکیب انحصاری خود را دارد و انتخاب کد ترکیب همان انتخاب گرایش مورد نظر داوطلب است، اما در برخی رشته‌ها (مانند کد ترکیب ۱ در مثال رشته علوم تربیتی) یک کد ترکیب شامل چند گرایش مختلف است. مثلا در رشته مدیریت، کد ترکیب ۱ هم شامل گرایش مدیریت بازاریابی است و هم شامل گرایش مدیریت راهبردی. از این رو  رتبه داوطلب در کد ترکیب ۱ هم برای گرایش بازاریابی لحاظ می‌شود و هم گرایش راهبردی.

البته گرچه به نظر می‌رسد انتخاب گرایش بر انتخاب کد ترکیب مقدم است اما انتخاب کد ترکیب و گرایش تقریبا همزمان صورت می‌گیرد؛ یعنی به طور معمول داوطلب به سراغ گرایش مورد نظر خود می‌رود و از این رو با انتخاب گرایش کد ترکیبی که شامل آن گرایش است هم خود به خود انتخاب کرده است.

گام دوم: مطالعه و کسب آمادگی برای کنکور دکتری

پس از انتخاب کد ترکیب توسط داوطلب، نوبت به مطالعه دروس و کسب آمادگی برای آزمون دکتری می‌رسد. در این مرحله داوطلب باید به مطالعه و تست‌زنی دروسی بپردازد که در آن کد ترکیب موثر هستند و همانطور که گفتیم، در جدول رشته مورد نظر، در جلوی آن کد ترکیب تیک خورده‌اند.

گرچه ممکن است برخی داوطلبان علاقه داشته باشند که دروس کد ترکیب دیگر را هم مطالعه کنند اما به طور معمول گستردگی مطالب و فرصت کم داوطلبان کنکور دکتری، زمان زیادی برای مطالعه دروس کد ترکیب‌های دیگر باقی نمی‌گذارد.

گام سوم: پاسخ به سوالات در جلسه آزمون دکتری

در روز برگزاری آزمون هم داوطلبان باید تمرکز خود را روی زدن تست‌های مربوط به دروس موثر در کد ترکیب مد نظر خود قرار دهند و حتی اگر نیم‌نگاهی هم به کد ترکیب‌های دیگر دارند، تنها زمانی که مطمئن شدند که تست‌های همه دروس موثر در گرایش خود را بررسی کرده‌اند، به سراغ سوالات دیگر بروند.

متاسفانه سازمان سنجش علی‌رغم تازگی کد ترکیب در آزمون دکتری و تاثیر بزرگ آن در جلسه آزمون، هنوز توضیحی در خصوص نحوه برگزاری کنکور دکتری در شرایط کد ترکیب (که برای اولین بار رخ خواهد داد) ارائه نکرده است و این که آیا دفترچه دروس کد ترکیب‌های مختلف متفاوت است یا خیر هنوز در ابهام است.

اما آن چه که بر اساس آزمون‌های مشابه دیگر و نیز وجود دروس مشابه در کد ترکیب‌های مختلف می‌توان پیش‌بینی کرد این است که احتمالا همه دروس تخصصی به صورت پشت سر هم در یک یا دو دفترچه ارائه ‌می‌شوند و خود داوطلبان باید تصمیم بگیرند که به سوالات چه دروسی پاسخ خواهند داد.

البته کمترین کاری که سازمان سنجش باید انجام دهد این است که جدول دروس موثر در هر کد ترکیب را در جلد سوالات تخصصی هم درج کند تا کسانی که جدول رشته و دروس کد ترکیب را حفظ نیستند هم بتوانند سوالات موثر در گرایش خود را تشخیص دهند.

گام چهارم: انتخاب رشته

گام نهایی داوطلبان در توجه به کد ترکیب آزمون دکتری، مرحله انتخاب رشته است.

گرچه باز هم سازمان سنجش اطلاعات دقیقی ارائه نکرده است اما قاعدتا در کارنامه نتایج اولیه کنکور دکتری ۱۴۰۳، رتبه‌های متفاوتی برای کد ترکیب‌های مختلف هر داوطلب درج می‌شود.

ضمن این که ممکن است داوطلبان در برخی کد ترکیب ها مجاز به انتخاب رشته شوند و در برخی دیگر مجاز به انتخاب رشته نباشند.

داوطبان پس از مشاهده کارنامه اولیه و بر اساس علایق خود فرم انتخاب رشته را پر می کنند و در این مرحله است که به طور معمول، کد ترکیب مد نظر خود را در اولویت قرار می‌دهند.

پاسخ به سوالات رایج در زمینه کد ترکیب

در این بخش برخی سوالات متداول داوطلبان کنکور دکتری در خصوص کد ترکیب را پاسخ خواهیم داد. اگر سوال دیگری برای شما مطرح است در بخش نظرات همین مطلب عنوان کنید تا به آنها پاسخ داده شود.

– من در زمان ثبت نام کنکور دکتری، کد ترکیب برای خودم انتخاب نکردم، الان باید چه کاری انجام دهم؟

کد ترکیب ارتباطی با ثبت نام آزمون دکتری ندارد و امکان انتخاب کد ترکیب یا گرایش مورد نظر در زمان ثبت نام وجود ندارد.  همان طور که توضیح دادیم کد ترکیب تنها به برنامه مطالعاتی شما و پاسخگویی در جلسه آزمون دکتری مرتبط است.

– اگر در زمان ثبت نام کد گرایش برای خودمان انتخاب نمی کنیم، چطور مشخص می شود که به چه گرایشی علاقه مند هستیم؟

گرایش شما در سامانه سنجش ثبت نمی شود و همه داوطلبان رشته شرایط مشابهی خواهند داشت.

اما در زمان انتخاب رشته، شما گرایش مورد نظر خود را در اولویت قرار می‌دهید و این گونه از دیگر داوطلبان متمایز خواهید شد.

– من به جز گرایش اصلی خودم، به سایر گرایش‌ها هم علاقه‌مند هستم، آیا می‌توانم به سوالات دیگر گرایش‌ها هم جواب بدهم؟

بله هیچ محدودیتی در این زمینه وجود ندارد. زمانی که شما در یک رشته ثبت نام می‌کنید می‌توانید در همه گرایش‌هایی که مجاز به انتخاب رشته شده اید دست به انتخاب بزنید.

البته برای گرفتن نتیجه بهتر در جلسات مصاحبه بهتر است در همان گرایش مقطع کارشناسی ارشد خود دست به انتخاب بزنید. برای کسب اطلاعات بیشتر در خصوص مصاحبه دکتری اینجا کلیک کنید.

– اگر در جلسه کنکور به سوالات رشته های دیگر هم جواب بدهم تأثیری در رتبه من در گرایش مورد نظر دارد؟

خیر. پاسخ دادن به سوالاتی که در کد ترکیب شما تیک نخورده اند تأثیر مثبت یا منفی روی رتبه شما در کد ترکیب مد نظرتان ندارد. تنها ممکن است باعث شود رتبه شما در کد ترکیب های دیگر بهتر یا بدتر شود.

– بهتر است روی کد ترکیب های دیگر هم سرمایه‌گذاری کنم یا نه؟

پاسخ این سوال تا حد زیادی بستگی به میزان نزدیکی دروس مورد سوال در کد ترکیب‌های دیگر رشته شما دارد. هر چه دروس کد ترکیب مورد نظر شما با دروس کد ترکیب‌های دیگر اختلاف کمتری داشته باشد توجه همزمان به آن‌ها منطقی تر است.

اما اگر بخواهیم یک جمله کلی بیان کنیم باید بگوییم که بهتر است در زمان مطالعه تمرکز خود را روی دروس کد ترکیب خود قرار دهید اما در روز آزمون اگر زمان اضافه‌ای به دست آوردید، در صورت داشتن اطلاعات کافی، سوالات گرایش دیگری که مدنظرتان هست را هم پاسخ دهید. از پاسخ حدسی به سوالات، حتی در گرایش‌های دیگر هم پرهیز کنید، چرا که ممکن است نمره منفی بگیرید و رتبه شما در آن گرایش‌ها بدتر شود. باز هم تاکید می‌کنیم به هر حال این کار روی رتبه شما در کد ترکیب خودتان تاثیری نخواهد داشت.

داوطلبان عزیز می‌توانند سوالات خود در این زمینه را در بخش نظرات همین مطلب مطرح کنند.