در فصل تابستان با وجود اینکه دانشگاه ها تعطیل اند اما بسیاری از دانشجویان به دنبال گرفتن کارنامه انگلیسی یا توصیه نامه از اساتید خود برای ادامه تحصیل در خارج از کشور هستند. فارغ التحصیلان بسیاری برای پرس و جو درباره تحصیل در دانشگاههای خارج از کشور  تلاش می کنند. در این میان، دانشجویان رشته های فنی و دانشجویان دوره کارشناسی ارشد و دکترا بیشترین جویندگان این مسیر را تشکیل می دهند. به نظر می رسد دانشجویان دانشگاه صنعتی شریف، تهران و امیرکبیر از دانشگاه هایی هستند که با بیشترین درصد درخواست پذیرش از کشورهای خارجی مواجه هستند.

به گزارش خبرنگار مهر، س.ک، دانشجوی سال دوم کارشناسی ارشد رشته هوا و فضا دانشگاه صنعتی شریف در این رابطه به خبرنگار مهر گفت:” برخی دانشجویان دانشگاه شریف از ترم اول فوق لیسانس به دنبال اپلای و گرفتن پذیرش از دانشگاه های امریکایی هستند به همین دلیل از افرادی که در سال های بالاتر تحصیل می کنند، مشورت می گیرند یا اینکه خودشان با کسب اطلاع از سایت های دانشگاهی با روش های مختلف اپلای(اخذ پذیرش تحصیلی) آشنا می شوند.”

ع.ب، دانشجوی دیگری که در همین رشته در دانشگاه امیر کبیر تحصیل می کند، معتقد است:”دانشجویان دانشگاه امیر کبیر بیشتر روی دانشگاه های ایالات متحده امریکا متمرکز می شوند. به عبارتی، از هر ده نفری که برای اپلای اقدام می کنند به طور حتم مقصد هشت نفر به مقصد امریکا و یک یا دو نفر کانادا است. برخی مواقع حتی یک نفر نیز به مقصد اروپا اپلای نمی کند.”

م.ف، دانشجوی مقطع کارشناسی ارشد رشته مکانیک دانشگاه علم و صنعت به خبرنگار مهر گفت:” با وجود اینکه پذیرش تحصیلی در امریکا دارای شرایط سخت تری نسبت به کشورهای اروپایی و کاناداست اما اکثریت دانشجویان ایرانی، دانشگاه های امریکا را هدف گرفته و از آغاز سال تحصیلی به دنبال مهیا کردن بندهای مختلف پذیرش تحصیلی هستند تا پس از اتمام دوره تحصیل بتوانند شرایط لازم برای پذیرش تحصیلی را داشته باشند. ” این دانشجو می گوید: “معمولا تمام بچه ها بدون اینکه جواب قانع کننده ای داشته باشند به دانشگاه های امریکا گرایش دارند.”

ب.ز، دانشجوی دکترا رشته علوم سیاسی دانشگاه تهران در رابطه با ادامه تحصیل در مقاطع مختلف گفت: “معمولا اقدام برای ادامه تحصیل برای خارج از کشور در مقاطع تحصیلی فوق لیسانس و دکترا صورت می گیرد اما روند اپلای به مراتب در مقطع دکترا بیشتر دیده می شود تا مقطع فوق لیسانس.”

دانشجوی دکترا رشته حقوق دانشگاه تهران نیز معتقد است که بورسیه های دانشگاه های خارجی در دوره دکترا به مراتب بهتر از دوره فوق لیسانس هستند زیرا پایان نامه دوره فوق لیسانس نشان از توانگری، استعداد و همینطور سطح تحصیلات دانشجویان است که می تواند راهگشای اساتید و همینطور دانشگاه های مقصد باشد. در صورتی که در دوره ارشد، شناخت به سختی مهیا می شود زیرا دانشجو تنها درس های دوره لیسانس خود را گذرانده و نمی توان در رابطه با سطح تحصیل یا استعداد وی به نوشته یا پایان نامه ای استناد کرد. البته اعطای بورسیه منوط به امریکا نیست بلکه کشورهای مختلفی از اروپا را می توان نام برد که بورسیه های مناسبی را در رشته های مختلف به دانشجویان اعطا می کنند.”

م.ع، فارغ التحصیل دانشگاه علامه که برای ادامه تحصیل در یکی از دانشگاه های اروپایی پذیرش تحصیلی اخذ کرده به مهر گفت:” علیرغم اینکه برای پیشرفت در مسیر علم و دانش به تحصیل در برترین دانشگاه های دنیا علاقه مند هستم اما پس از اتمام تحصیلاتم به کشورم باز می گردم.”
آمار دریافت کارنامه برای تحصیل در خارج از کشور قابل تامل است

احمدرضا رحیمی، عضو هیئت علمی دانشگاه امیرکبیر در رابطه با آمار اقدام به پذیرش دانشجویان از دانشگاههای خارج از کشور به خبرنگار مهر گفت:” بخش زیادی از دانشجویان در این فصل به دنبال ادامه تحصیل در خارج از کشور هستند. بسیاری از دانشگاه های ایرانی نیز برای دانشگاه های خارجی شناخته شده هستند و بدون دریافت هزینه ای دانشجویان دانشگاه مذکور را پذیرش می کنند. موضوع تحصیل در خارج از کشور، یکی از موضوعاتی است که بین دانشجویان زیاد دیده و شنیده می شود و همین صحبت های دائمی، دانشجویان را برای ادامه تحصیل در خارج از کشور وسوسه می کند.”

وی در رابطه با آمار دانشجویان متقاضی دریافت کارنامه انگلیسی یا توصیه نامه استاد نیز افزود: “مراجعه حضوری دانشجویان برای دریافت توصیه نامه از اساتید قابل توجه است و نمی توان به سادگی از کنار آن رد شد. اما از سوی دیگر، افزایش ظرفیت ها و همینطور تنوع دانشگاه های داخلی یا رقابت بین دانشگاه های دولتی و غیر دولتی باعث شده تا مهاجرت های تحصیلی کمتر رخ دهند. فضای متنوع دانشگاه های داخلی باعث شده تا دانشگاه های خارجی نیز همین نگاه را داشته و در جذب دانشجویانی که کمی موقعیت بهتری نسبت به سایر دانشگاه ها دارند، دقت بیشتری داشته باشند.”

آمار درخواست دانشجویان برای کارنامه انگلیسی

سید مهدی قمصری-  معاون آموزشی دانشگاه تهران در رابطه با آمار دانشجویانی که درخواست کارنامه انگلیسی می دهند، گفت: “در سال 92، کارنامه های تحصیلی در دو نوبت ارائه شدند. در حدود 1977 دانشجو شخصا به واحد صدور مراجعه کرده و 4674 نفر نیز تقاضا داده و نامه ها از سوی دانشگاه تهران برای دانشگاه های مقصد فرستاده شده است زیرا بسیاری از دانشگاه های معتبر کارنامه یا توصیه نامه ها را از دانشجویان قبول نمی کنند و نامه ها باید توسط دانشگاه مبدا فرستاده شود. در سال 93 و در چند ماهه اخیر نیز در حدود  500 نفر مستقیم به واحد صدور مراجعه کرده و حدود 200 نفر نیز درخواست ارسال نامه به دانشگاه های مبدا را ارائه داده اند که در چهار ماهه اول سال جاری رقمی در حدود 700 نامه به ثبت رسیده است. اما اینکه آیا تمامی اشخاصی که اقدام به گرفتن پذیرش تحصیلی می کنند، موفق می شوند یا خیر را اطلاعی نداریم.”

قمصری در رابطه با زمان اپلای (پذیرش تحصیلی) نیز گفت: “در ماه هایی که به سمت شهریور یا مهر می رویم، درصد اپلای بچه ها رشد صعودی به خود گرفته،  بخصوص که بچه های ارشد نیز دفاع های خود را انجام داده و آماده اپلای هستند.”

دانشگاه های تراز اول هدف دانشجویان مقطع دکترا

محمد حسن سعیدی – معاون آموزشی دانشگاه شریف نیز درباره مقاطع تحصیلی که با بیشترین درخواست اپلای یا پذیرش تحصیلی روبرو هستند به خبرنگار مهر گفت: “اپلای یا پذیرش تحصیلی در عموم رشته های دانشگاه شریف وجود دارد اما مقطع دکترا بیشترین درخواست را داشته و معمولا دانشجویان به دنبال دانشگاه های تراز اول می روند. در مقطع کارشناسی ارشد به دلیل اینکه بورس های کمتری پرداخت می شود، اپلای نیز کمتر دیده می شود. البته تقاضای ادامه تحصیل در برخی از دانشکده ها مانند برق نسبت به سایرین بیشتر است.”

وی در رابطه با هزینه تحصیل در خارج از کشور نیز گفت:” با توجه به اینکه هزینه تحصیل در خارج از کشور کمرشکن است، دانشجویان بسیاری در تلاش هستند تا از دانشگاه های تراز اول که بورس های قابل توجهی ارائه می کنند، پذیرش بگیرند.”

به گزارش مهر، فرار مغزها، مهاجرت نخبگان و … عباراتی هستند که تکرار زیاد، آنها را کلیشه کرده است و هنوز هم هر از چندی درباره آنها اظهار نظر می شود. در سالهای اوج درخواستها برای ادامه تحصیل در آن سوی مرزها، این موضوع باعث تأسف و تأثر بسیاری بود و مسئولان نیز برای کاهش آن، دست به اقداماتی مانند راه اندازی بنیاد ملی نخبگان، افزایش ظرفیت پذیرش دانشجو، تسهیلات ورود به مقاطع بالاتر برای استعدادهای درخشان و … زدند. کم کم تعبیر فرار مغزها تلطیف تر شد و مهاجرت بیشتر مورد استفاده قرار گرفت و دیگر از این موضوع به عنوان یک فاجعه یاد نشد بلکه تلاش شد مهاجرت امری طبیعی جلوه داده شود و دغدغه بازگشت به کشور پر رنگ تر مطرح شود. همزمان آمارها نشان می دهد که با توجه به گسترش ظرفیت آموزش عالی به ویژه از طریق پردیسها، آمار تقاضا برای ادامه تحصیل در خارج نیز کاهش یافته است.

نکته حایز اهمیت این است که بسیاری از این درخواستها که با پاسخ مثبت نیز مواجه می شوند به دانشگاههای نامعتبر حتی از کشورهای پیشرفته مربوط می شوند و متقاضیان از اعتبار مدارک آنها اطلاعی ندارند. از سوی دیگر بسیاری از دانشجویانی که هر ساله برای ادامه تحصیل در خارج از کشور متقاضی می شوند در جرگه نخبگان نیستند و دلایل مختلفی برای مهاجرت آنها وجود دارد که همه آنها تحصیل صرف نیست.