افزایش تعامل دانشگاه و صنعت زمینه‌ساز بهبود شرایط کشور
از اخبار آزمون دکتری جا نمونی! ما همه اخبار رو لحظه‌ای اطلاع رسانی میکنیم! کافیه برای عضویت در کانال تلگرام کلیک کنی … و یا عضو پیج اینستاگرام سایت پی اچ دی تست بشی …
مدیر کل دفتر ارتباط با صنعت و جامعه وزارت علوم، وضعیت بهبود ارتباط دانشگاه‌ها با جامعه و صنعت را تشریح کرد.
به گزارش خبرگزاری فارس، ارتباط دانشگاه و صنعت فرآیندی است که در طول زمان شکل می‌گیرد و برگرفته از نیازها و ضرورت‌ها در دوره‌های مختلف است. به عقیده کارشناسان نگاهی به تاریخچه ارتباط دانشگاه و صنعت در ایران نشان می‌دهد که اولاً شکل گیری این ارتباط در گذر زمان به طور اصولی پایه‌ریزی نشده و ثانیاً محتوا و سمت و سوی این ارتباط به درستی شکل نگرفته و هدفمند نبوده است. درحالی که درکشورهایی که ارتباط دوجانبه دانشگاه و صنعت در آن‌ها قدرتمند است نشان می‌دهد که این ارتباط از ابتدا به صورت اصولی و به صورت ساختاری پیشرفته برقرار شده است.
از آنجایی که ارتباط صحیح و موثر دانشگاه، صنعت و جامعه می‌تواند سبب ارتقای سطح نوآوری و انتقال دانش و تکنولوژی شود، مسؤولان برای بهبود این ارتباط در ایران نیز برنامه‌ریزی کردند و در حال حاضر شرایط تعامل دانشگاه با نصعت و جامعه بسیار بهبود یافته است.
از این رو در کشور ما مسأله ارتباط میان صنعت و دانشگاه و اهمیت آن سال‌ها است که مورد توجه قرار دارد و علاوه بر آنکه سیاست‌هایی برای این مهم طراحی شده، تلاش‌های زیادی نیز برای ارتقای ارتباط صنعت و دانشگاه صورت گرفته است.
می‌توان نخستین ارتباط صنعت و دانشگاه را در ایران از زمان تاسیس دانشگاه تهران (سال ۱۳۱۳) تا سال ۱۳۴۰ عنوان کرد در این دوره تعامل دانشگاه و صنعت صرفا مبتنی بر آموزش بوده است. دوره دوم از سال ۱۳۴۰ تا ۱۳۶۰ که در این دوره نیز تعامل مبتنی برآموزش بود و دولت همچنان برای هماهنگ‌سازی دانشگا ه‌ها با صنایع تلاش می‌کرد با این اختلاف که در این دوره کارآموزانی از دانشگاه برای آشنایی با فن آوری‌های وارداتی جدید و آشنایی بابعضی از مسائل و مشکلات صنعت، به شرکت‌های صنعتی دولتی فرستاده می‌شدند.
دوره سوم از سال ۱۳۶۰ تا ۱۳۷۴ است که در این دوره دولت تلاش کرد مبنای تعامل دانشگاه و صنعت را علاوه برآموزش به پژوهش نیز گسترش دهد براین اساس دفترهایی در وزارت علوم و تحقیقات و فناوری برای بهبود تعامل «دفتر ارتباط دانشگاه با صنعت» با عنوان دانشگاه و صنعت ایجاد شد و در دوره چهارم دولت از سال ۱۳۷۴ به بعد کوشید مبنای جدیدی را برای تعامل دانشگاه و صنعت ارائه کند. این مبنای جدید را می‌توان توسعه فناوری نامید.
برای کسب اطلاعات بیشتر درباره وضعیت ارتباط دانشگاه‌ها با صنایع و جامعه در کشورمان پای صحبت‌های محمد سعید سیف مدیر کل دفتر ارتباط با صنعت و جامعه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری نشستیم.
مشروح گفت‌وگوی خبرگزاری فارس با محمدسعید سیف را در زیر می‌خوانید:
افزایش تعامل دانشگاه و صنعت زمینه ساز بهبود شرایط کشور
آقای دکتر، با توجه به اینکه در آستانه گرامیداشت هفته پژوهش هستیم از می‌خواهیم به سراغ وضعیت کاربردی شدن پژوهش‌ها و میزان به کار گرفته شدن پژوهش‌های دانشگاهی در صنعت و جامعه برویم، حضرتعالی به عنوان مدیرکل دفتر ارتباط با صنعت و جامعه وزارت علوم وضعیت ارتباط صنعت و دانشگاه در کشور را در حال حاضر به چه صورت ارزیابی می‌کنید؟
سیف: مسلماً همکاری‌ها و تعامل بین دانشگاه و صنعت روبه بهبود بوده و در ارزیابی و مقایسه روند سال‌های اخیر این موضوع مشهود است. علت این موضوع هم می‌توان دو عامل اساسی در نظر گرفت یکی افزایش سطح فعالیت‌های تحقیقاتی دانشگاه‌ها و توان ایجاد علوم مورد نیاز کشور است که خوشبختانه در سال‌های اخیر شاهد آن بوده‌ایم و عامل دوم هم پیچیده شدن و تخصصی شدن مسائل و فعالیت‌ها در سطح جامعه است که مستلزم بهره گیری از دانش روز و آخرین دستاوردهای علمی خواهد بود.
فارس: به نظر شما عامل به روز شدن دستاوردهای علمی هم در حال حاضر محقق شده است؟
سیف: به عبارت دیگر برای توسعه کسب و کارها، رفع مشکلات، افزایش رقابت و بالابردن کیفیت کشور نیازمند استفاده از دانش روز است و این مهم به صورت عمده از طریق تعامل با دانشگاه‌ها و مراکز علمی محقق خواهد شد.
انعقاد ۱۱ هزار قرارداد بین دانشگاه‌ها و شرکت‌های خصوصی و دستگاه‌های دولتی
فارس: با توجه به اینکه شرایط ارتباط صنعت و دانشگاه در سال‌های اخیر بسیار بهتر از گذشته شده است، آماری از این شرایط بفرمایید، اینکه چه تعداد قرارداد فعال داریم، مبلغ این قراردادها چقدر است، چند نفر از پژوهشگران کشور درگیر این فعالیت‌ها هستند؟
سیف: درحال حاضر بیش از ۱۱ هزار قرارداد جاری بین دانشگاه‌ها و شرکت‌های خصوصی و دستگاه‌های دولتی در حال اجرا است به عبارت دیگر می‌توان گفت درحال حاضر دانشگاه‌ها روی ۱۱ هزار مسأله و موضوع مهم کشور در حال تحقیق و پژوهش و ارائه راه حل هستند که طبعاً می‌تواند خیلی امیدوار کننده باشد. با این تفاسیر، خوشبختانه وضعیت رو به بهبود است ولی ظرفیت و فرصت‌های بسیاری وجود دارد که می‌تواند در پیشرفت کشور موثر باشد و هنوز از آن‌ها استفاده نشده است.
فارس: برای این استفاده از این ظرفیت‌ها و فرصت‌ها برنامه‌ای در نظر گرفته شده است؟
سیف: بله، برای همین هر سال پایش‌ها و ارزیابی‌های مستمر و کاملی از شاخص‌های عملکرد حوزه ارتباط با جامعه و صنعت دانشگاه‌ها و پژوهشگاه‌ها تهیه و منتشر می‌شود.
حضور بیش از ۱۰۰ دانشگاه در برنامه پایش و ارزیابی‌ها
فارس: دانشگاه‌ها شرکت در این پایش‌ها و ارزیابی‌ها را به صورت جدی دنبال میکنند؟
سیف: بله، خوشبختانه این روند نهادینه شده و سالانه بیش از یکصد دانشگاه و پژوهشگاه در این ارزیابی‌ها شرکت میکنند.
فارس: کدام دانشگاه‌ها در این حوزه موفق‌تر بوده‌اند؟
سیف: در حال حاضر و با توجه به مسائل و چالش‌های متفاوتی که در صنایع، محیط زیست، مسائل اجتماعی و فرهنگی، امور مرتبط با کشاورزی و موارد مشابه وجود دارد، دانشگاه‌ها از روش‌ها و الگوهای متفاوت و متنوعی برای کمک به جامعه استفاده میکنند. قراردادهای پژوهشی، فرصت‌های مطالعاتی، پایان‌نامه و رساله‌های مسأله محور، هدایت شغلی دانشجویان، دوره‌های پسادکتری، ماموریت گرایی و موارد مشابه روش‌هایی هستند که هر یک می‌توانند در برخی حوزه‌ها و زمینه‌ها اثر بخشی مناسبی داشته باشند.
بر این اساس برخی دانشگاه‌ها در قراردادها موفقیت‌های خوبی داشته‌اند، برخی ماموریت‌های استانی و منطقه‌ای مناسبی را متقبل شده‌اند، برخی فعالیت‌های ترویجی خوبی داشته‌اند. به عبارت دیگر هر دانشگاه به نوعی تلاش در بهبود شرایط کشور یا منطقه خود میکند و لذا رتبه‌بندی یا دسته‌بندی آن‌ها شاید چندان مناسب نباشد ما امیدواریم دانشگاه‌ها هریک بتوانند اثربخشی مفیدی در جامعه اطراف خود داشته باشند، لذا اصرار بر این نیست که همه به یک روش و با یک شاخصی ارزیابی و مقایسه شوند.
فارس: آیا با وجود چنین آماری توانستیم در بخش جهش تولید با مشارکت مردمی موفق باشیم؟
سیف: اگر اعضای هیأت علمی را بخش صاحب دانش و مسلط به علم روز جامعه در نظر بگیریم، طبیعتاً توسعه همکاری‌ها و هم افزایی‌ها بین دانشگاه و صنعت باعث مشارکت بیشتر آن‌ها در شناسایی مشکلات و رفع آن‌ها خواهد بود.
فارس: بنابراین به نظر شما تعاملات بین دانشگاهیان می‌تواند در جهش تولید موثر باشد.
سیف: بله، براین اساس افزایش قراردادها، نشست ها، بازدیدها و تعاملات بین دانشگاه و صنعت همه زمینه ساز و تسهیل کننده مشارکت جامعه نخبه کشور در جهش تولید خواهد بود. امیدواریم با تقویت این همکاری‌ها شاهد بهبود وضعیت اقتصادی و اجتماعی کشور باشیم.
حضور ۵ هزار عضو هیات علمی در بخش ارتباط با صنعت
فارس: با این تفاسیر حضور اساتید در بخش ارتباط با صنعت، آیا توانسته چالش کاربردی نبودن پژوهش‌های کشور را حل کند؟
سیف: بله، قطعاً این طور است، وقتی حدود ۵ هزار نفر از اعضای هیأت علمی مجری قراردادهایی هستند که برای حل مشکلات کشور و بهبود شرایط تعریف شده، حتماً تعداد زیادی از پایان نامه‌ها و پژوهش‌های دانشگاه‌ها به سمت و سوی این مسائل هدایت شده و دانشجویان نیز درگیر این فعالیت‌ها خواهند شد.
این موضوع علاوه بر کاربردی شدن پژوهش‌ها، منافع و نتایج مفید دیگری مثل جذب و نگهداشتن دانشجویان در کشور را نیز به دنبال دارد.
همچنین کار دانشجویان روی این گونه مسائل و مشکلات می‌تواند توانمندی‌های علمی و مهارتی آن‌ها را متناسب با نیازهای بازار کار کشور افزایش داده و جذب آن‌ها در مشاغل آتی را نیز تسهیل کنند.
فارس: این ارتباطات و قراردادها در تولید دانش بنیان چقدر تاثیرگذار بوده است؟
سیف: قطعا نتایج و دستاوردهای علمی مسلماً می‌تواند در بهبود کیفیت تولیدات و خدمات موثر بوده و از این نظر در ارتقای صنعت کشور و افزایش بهره‌وری بسیار مؤثر هستند، درحال حاضر چالش‌ها و مسائل متعدد و متنوعی در کشور مطرح است، از پخت نامناسب نان تا مصرف انرژی بالا و مشکلات محیط زیستی و بسیاری موارد نیازمند استفاده از دانش روز بوده و قطعاً دانشگاه می‌تواند مرجع مناسبی برای پرداختن به این مسائل باشد.
تعریف ۶۵ مأموریت برای دانشگاه‌ها با مشارکت استانداری‌ها در حوزه تقویت ارتباط با صنعت
فارس: براساس اخبار، مأموریت‌هایی برای دانشگاه‌ها در این حوزه تعریف شده بود، این ماموریت‌ها چه بوده و آیا دانشگاه‌ها در اجرای آن موفق بوده‌اند؟
سیف: خوشبختانه طی سال‌های اخیر با تکیه بر مزیت‌ها و مسائل هر استان و با مشارکت استانداری ها، حدود ۶۵ مأموریت برای دانشگاه‌ها تعریف شده تا بتوانند برای بهبود شرایط استان‌ها فعالیت‌های جدی‌تری داشته باشند. باتوجه به تنوع جغرافیایی، آب و هوایی، تاریخی و صنعتی استان‌های کشور، این مأموریت‌ها انتخاب و ابلاغ شده‌اند.
انواع مزیت‌ها و ظرفیت‌ها مثل زعفران، خرما، صنعت فرش، پسته، گردشگری، گیاهان دارویی و بسیاری موارد در کشور وجود دارند که دانشگاه‌ها می‌توانند باعث بهبود و تحول در کیفیت و توسعه زنجیره ارزش آن‌ها شوند، درحال حاضر این روند با سرعت خوبی در حال پیگیری است و امیدواریم سازمان‌ها و دستگاه‌های ذیربط مانند سازمان برنامه و بودجه، وزارت کشور و دیگر وزارتخانه‌ها در این مسیر همراهی و حمایت لازم را ارائه کنند.
حل مشکلات حوزه علوم انسانی جامعه با حضور اعضای هیات علمی
فارس: آیا در بخش علوم انسانی نیز قراردادهایی داریم؟
سیف: بله، درصد قابل توجهی از قراردادها و همکاری‌ها در این حوزه هستند. مسائل اقتصادی، فرهنگی، جامعه شناسی، هنر و بسیاری شاخه‌های مرتبط در کشور مطرح هستند و طبیعتاً دانشگاه‌ها نیز فعالیت‌های مفصلی در این حوزه‌ها دارند. علاوه بر قراردادها تعداد زیادی از اعضای هیأت علمی علوم انسانی به عنوان فرصت مطالعاتی نیز در وزارت فرهنگ و ارشاد، سازمان صدا و سیما، وزارت کشور حضور یافته و همکاریهای خوبی را آغاز کرده‌اند.
فارس: در پایان اگر در حوزه ارتباط صنعت و دانشگاه با چالشی هم مواجه هستید این چالش‌ها را بفرمایید.
سیف: چالش‌ها و موانع برای توسعه همکاری دانشگاه و صنعت وجود دارد. برخی از این موارد مرتبط با ساختار و روش‌های داخل وزارت علوم و دانشگاه‌ها است و برخی مرتبط با قوانین، مسائل حقوقی و کلان حاکم بر کشور است. خوشبختانه در هر دو حوزه طی سال‌های اخیر بهبودهایی حاصل شده و امیدواریم هم در ستاد وزارت عتف و هم دانشگاه‌ها به ضرورت توسعه همکاری‌ها با جامعه صنعت بیشتر توجه شود.
فارس: قوای سه‌گانه هم می‌توانند در این زمینه راه را هموار کنند؟
سیف: از مجلس محترم و دولت محترم انتظار می‌رود بخاطر اهمیت موضوع و تأثیرات مثبت آن، حمایت لازم برای رفع مشکلات قانونی در قراردادها و همکاریهای مشترک را مبذول کنند.
