امیر نیک‌زمان متولد سال 1362، در سال 81 در مقطع کارشناسی رشته علم اطلاعات و دانش‌شناسی (کتابداری) در دانشگاه فردوسی مشهد پذیرفته شده و در سال 86 با رتبه 17 وارد مقطع کارشناسی ارشد در همان رشته و همان دانشگاه گردیده است. ایشان در سال 90 با معدل 65/17 از کارشناسی ارشد فارغ‌التحصیل شده‌ است.

ایشان با شرکت در آزمون دکتری رشته علم اطلاعات و دانش‌شناسی موفق به کسب رتبه 1 در مرحله آزمون کتبی شده و پس از مرحله مصاحبه علمی موفق به پذیرفته شدن در دانشگاه فردوسی مشهد گردیده است.

پی‌اچ‌دی تست: از چه زمانی شروع به خواندن برای آزمون کردید و روزانه چقدر مطالعه می‌کردید؟

حدود سه و نیم تا چهار ماه به طور میانگین روزی هفت تا هشت ساعت مطالعه می کردم.

پی‌اچ‌دی تست: انگیزه شما از شروع مطالعه برای آزمون چه بود؟

در ابتدا باید بگویم که آموختن و آموزش دادن به من نشاط می دهد. من بعد از اتمام مقطع کارشناسی در سال 85، رتبه 70 را در کنکور ارشد کسب کردم که پذیرفته نشدم. پس از آن می‌خواستم به سربازی بروم. اعزام من شش ماه بعد بود و در نتیجه در این مدت خودم را برای آزمون ارشد آماده کردم. پس از کنکور تا زمان اعلام نتایج ارشد، من دوره آموزشی سربازی را گذرانده بودم و پس از قبولی باقی مانده خدمت را به بعد از تحصیل در مقطع ارشد موکول کردم.

شرایط طوری شد که من دوره ارشد را 4 ساله سپری کردم. یکی از علت های آن افزایش بسیار زیاد ظرفیت پذیرش دانشجو در مقطع ارشد بود که با توجه به ظرفیت محدود استادان جهت راهنمایی پایان‌نامه، مدت زمان زیادی را در انتظار داشتن استاد راهنما گذراندم (حدود 1 سال) و علت دیگر سختگیری استادان برای دفاع از پایان‌نامه بود. نهایتاً در سال 90 از مقطع ارشد فارغ‌التحصیل شدم.

واقعیت این است که من بار اول در کنکور سال 90 در آزمون دکتری شرکت کردم. در آن سال ظرفیت رشته ما در دوره روزانه تنها 6 نفر بود که 1 نفر مربوط به دانشگاه تهران و 5 نفر مربوط به دانشگاه شهید چمران اهواز بود. من برای مصاحبه به دانشگاه شهید چمران دعوت شدم. آن سال من آمادگی ذهنی و علمی خوبی داشتم و تصور می‌کنم در صورت قبولی فرد مفیدتری برای جامعه می‌بودم. در هر حال این اتفاق نیفتاد و من در اسفندماه به خدمت رفتم.

در حین سربازی دو بار در آزمون دکتری شرکت کردم. در کنکور 91 رتبه 61 را به دست آوردم که با توجه به انتخاب‌هایم تنها در دوره روزانه، دعوت به مصاحبه نشدم. برای آزمون دکترای سال 92 همچنان سرباز بودم و روحیه مناسبی نداشتم و تنها به خواندن 100 صفحه روش تحقیق بسنده کردم. سر جلسه امتحان در کمال تعجب متوجه شدم که تعدادی از سؤالات از حوزه‌هایی که در آنها کار کرده‌ام مطرح شده‌اند. بعد از اعلام نتایج فهمیدم که رتبه 15 را کسب کرده‌ام. برای دانشگاه تهران (بورسیه بنیاد مستضعفان) و شیراز  در دوره روزانه دعوت به مصاحبه شدم که متأسفانه این بار هم پذیرفته نشدم. جالب است که در مصاحبه امسال در دانشگاه تهران متوجه شدم که در سال گذشته برای بورسیه بنیاد پذیرفته شده بودم، اما گویا بنیاد کلاً از بورسیه کردن منصرف شده بوده است.

در سال 92 من در یک آزمون استخدامی شرکت کردم و دعوت به مصاحبه شدم و در کمال تعجب رد شدم. نه این که من بهتر از دیگران بودم اما فکر می کنم می توانستم فرد مفیدی برای آن سازمان باشم. خودم را باخته بودم و شرایط روحی خوبی نداشتم. پدر و مادرم از من خواستند با توجه به رتبه کنکورم در سال گذشته، امسال تلاشی جدی داشته باشم. ضمن این که بعد از مشخص شدن نتیجه آزمون استخدامی فکر می‌کردم که باید قدمی محکم بردارم. بنابراین تصمیم گرفتم مطالعه برای آزمون را شروع کنم.

پی‌اچ‌دی تست: منابع مورد نیاز جهت مطالعه برای آزمون را چگونه پیدا کردید؟

قبل از شروع به درس خواندن حدود یک ماه را صرف پیدا کردن منابع کردم. سؤالات 2 سال گذشته را به دقت و تک به تک بررسی کردم و متوجه شدم که هر یک از کدام منبع طراحی شده‌اند.

پی‌اچ‌دی تست: برای دروس عمومی هم مطالعه داشتید؟

با توجه به تجربه داشتن در آزمون دکتری و با در نظر گرفتن ضریب دروس، برای استعداد تحصیلی هیچ مطالعه ای انجام ندادم و درصدم کمتر از سالیان گذشته شد. در مورد زبان باید بگویم که از دوران راهنمایی و دبیرستان بر حسب اتفاق همیشه دبیران انگلیسی خوبی داشتم. اگر اکنون چیزی یاد دارم از زحمت های آن هاست. در دوران دانشگاه هم هر چه که می توانستم متن انگلیسی می خواندم. از جمله کتاب های کلمات ضروری برای آزمون تافل، 504 واژه و هر واژه و ساختاری که مرا جذب می کرد من هم به دنبالش می رفتم. اما برای کنکور من از کتاب زبان انگلیسی مدرسان شریف که به منظور آمادگی برای آزمون دکتری تألیف شده، گهگاه استفاده می کردم.

پی‌اچ‌دی تست: پیش‌بینی شما از نتیجه اولیه بعد از آزمون کتبی چه بود؟

فکر نمی کردم که رتبه 1 را کسب کنم، اما با توجه به این که در سالیان گذشته (منظورم از کنکور سال 90 است که آزمون به صورت نیمه متمرکز برگزار می شود) حداکثر ظرفیت روزانه 13 نفر بود، که البته امسال به 23 نفر افزایش یافت، تلاش می کردم تا رتبه زیر 10 را کسب کنم.

پی‌اچ‌دی تست: چه رزومه‌ای جهت مصاحبه علمی فراهم کرده بودید؟

–   2 مقاله علمی-پژوهشی از پایان‌نامه ارشد

–  3 مقاله علمی-ترویجی (البته در دارا بودن درجه علمی- ترویجی این سه مقاله تردید دارم)

پی‌اچ‌دی تست: برای مصاحبه به کدام دانشگاه‌ها رفتید و هر مصاحبه چگونه برگزار شد؟

من سه دانشگاه را در دوره روزانه برای مصاحبه انتخاب کردم که در مصاحبه هر سه حضور یافتم.

من در دو اولویت اول نمره قبولی را کسب کردم و در اولویت سوم این اتفاق نیفتاد.

اولویت اول: دانشگاه فردوسی مشهد

به این علت که من در دوره کارشناسی و ارشد دانشجوی همان دانشگاه بودم، بیشتر استادان نقاط ضعف و قوتم را می‌شناختند. آنها بیشتر در مورد وضعیت حال و آینده از من سؤال کردند. اینکه قصد دارم مطالعاتم را در چه حوزه ای متمرکز کنم و موضوعات پیشنهادی ام برای رساله دکتری چیست. نقاط ضعف بسیاری دارم اما یکی از بارزترین آن ها در موضوعات ظاهری است. برای مثال فرم مصاحبه را به صورت دستی پر کرده بودم که در آنجا برخی استادان به من تذکر دادند که باید آن را تایپ می‌کردم.

اولویت دوم: دانشگاه خوارزمی

در ابتدا شروع به پرسیدن از سوابق علمی و پژوهشی‌ام نمودند. بعد از من خواستند که در مورد پایان‌نامه ارشدم به زبان انگلیسی برایشان توضیح بدهم. سپس در مورد رتبه‌ام سؤال کردند. بعد از من خواستند تا در مورد روش پژوهش مورد استفاده در پایان نامه ام توضیح دهم.

اولویت سوم: دانشگاه تهران

در ابتدا خواستند تا خود را معرفی کنم. سپس از من خواستند در مورد موضوع و ضرورت پایان‌نامه ارشدم توضیح بدهم. و بعد در مورد آینده و حوزه‌های مورد علاقه‌ام به زبان انگلیسی از من سؤال شد. به اندازه خودم متوجه صحبت‌هایشان می‌شدم، اما در صحبت کردن به زبان انگلیسی ضعیف بودم.

پی‌اچ‌دی تست: چه توصیه ای برای دوستان داوطلب خود در مقطع دکتری دارید؟

هیچ کدام از رقیب‌ها را دست کم نگیرید. اگر طی تحصیل به واقع در جستجوی علم بوده‌اید حالا به داشته های خودتان ایمان داشته باشید.

پی‌اچ‌دی تست: چه منابعی جهت آزمون دکتری مطالعه کردید؟

سازماندهی اطلاعات/ آرلین جی. تیلور؛ ترجمه محمدحسین دیانی

مفاهیم بازیابی اطلاعات/ میراندا لی پائو؛ ترجمه رحمت الله فتاحی و اسدالله آزاد

نظام‌های بازیابی اطلاعات/ اف. ویلفرد لنکستر؛ ترجمه جعفر مهراد (برخی قسمت ها)

نمایه‌سازی و چکیده‌نویسی/ اف. دبلیو لنکستر؛ ترجمه عباس گیلوری (برخی قسمت ها)

تحلیل موضوعی و نمایه‌سازی/ علی مزینانی

کتابخانه و کتابداری/ علی مزینانی

درآمدی بر اطلاع شناسی/ عباس حری (برخی قسمت ها)

فلسفه کتابداری و اطلاع رسانی/ بهار رهادوست (برخی قسمت ها)

شناختی از دانش شناسی/ هوشنگ ابرامی

کتابخانه‌های دیجیتال/ مهدی علیپور حافظی

مبانی فناوری‌های اطلاعاتی/ جعفر مهراد و سارا کلینی مقدم

آشنایی با بانک‌های اطلاعاتی/ داود محمدی فر (برخی قسمت ها)

آشنایی با بانک‌های اطلاعاتی/ آتش جعفرنژاد (برخی قسمت ها)

استانداردهای ابرداده‌ای/ ویرایش شده توسط علیرضا نوروزی (برخی قسمت ها)

از کتابسنجی تا وب‌سنجی/ فریده عصاره، غلامرضا حیدری و دیگران

آشنایی با علم‌سنجی/ عبدالرضا نوروزی چاکلی

روش‌های تحقیق در کتابداری/ محمدحسین دیانی

روش‌های آماری برای متخصصان کتابداری و اطلاع‌رسانی/ لیون واگان؛ ترجمه محمدرضا قانع و کیوان کوشا

روش تحقیق در روان‌شناسی و علوم تربیتی/ علی دلاور

روش‌های تحقیق در علوم رفتاری/ زهره سرمد و دیگران

آمار و روش تحقیق ویژه رشته‌های روانشناسی و علوم تربیتی مدرسان شریف/ کلثوم امیری

استدلال آماری در علوم رفتاری/ ریچارد جی. شیولسون (جلد اول و دوم) (بخش‌هایی که فکر می‌کنید به درک شما از آمار کمک می‌کند)

مقدمه‌ای بر آمار در علوم اجتماعی/ نورمن کورتز (برخی قسمت ها)

*منظورم از عبارت «برخی قسمت‌ها» که داخل پرانتز آورده‌ام این است که بر هر قسمتی از متن توجهم را جلب می‌کرد، تمرکز بیشتری داشتم.