برای موفقیت در مصاحبه دکتری علوم اجتماعی لازم است خود را برای عملکرد مناسب در مصاحبه آماده کنید. اطلاع از سوالات مصاحبه و نکات مهم به شما کمک زیادی خواهد کرد.

پذیرش در مقطع دکتری رشته علوم اجتماعی به چهار شکل صورت می‌گیرد:

۱- پذیرش از طریق آزمون دکتری (سراسری و آزاد)

۲- پذیرش دکتری بدون آزمون (سراسری و آزاد)

۳- پذیرش دکتری پردیس از طریق آزمون اختصاصی

۴- پذیرش دکتری استاد محور

در هر چهار حالت فوق برگزاری مصاحبه دکتری جزء جدایی‌ناپذیر پذیرش در مقطع دکتری علوم اجتماعی است. در ادامه درباره این چهار شیوه توضیحاتی ارائه خواهیم کرد:

پذیرش از طریق آزمون دکتری علوم اجتماعی

در پذیرش از طریق آزمون دکتری، معمولاً زمان برگزاری کنکور دکتری اوایل اسفند ماه هر سال است. پس از برگزاری آزمون دکتری، نتایج اولیه در فروردین ماه اعلام می‌شود. نتایج اولیه شامل رتبه، نمره‌ تراز و نیز اعلام مجاز بودن داوطلبان به انتخاب رشته دکتری علوم اجتماعی در دوره‌های روزانه، شبانه، پردیس، پیام نور، غیرانتفاعی و نیز دانشگاه آزاد اسلامی است.

با انتشار دفترچه انتخاب رشته دکتری سراسری داوطلبان نسبت به انتخاب رشته دکتری علوم اجتماعی در سایت سازمان سنجش اقدام می‌کنند. نتایج انتخاب رشته دکتری عموماً اواخر اردیبهشت‌ماه اطلاع‌رسانی می‌شود.

زمان مصاحبه دکتری علوم اجتماعی دانشگاه‌های سراسری

دعوت به مصاحبه آزمون دکتری رشته علوم اجتماعی بر اساس نمره حد نصاب است؛ یعنی دانشگاه‌ها حداقل تراز مدنظر خود را مشخص کرده و همه کسانی که نمره آزمون کتبی آنها بالاتر از حد نصاب تراز دعوت به مصاحبه دکتری علوم اجتماعی آن دانشگاه باشد، به مصاحبه دعوت خواهند شد.

پس از اعلام نتایج دعوت به مصاحبه دکتری، زمان مصاحبه دکتری از سوی سازمان سنجش آموزش کشور و نیز سایت دانشگاه‌ها اطلاع‌رسانی خواهد شد.

همچنین لازم است داوطلبان در موعد مقرر نسبت به تکمیل فرم صلاحیت عمومی دکتری در سایت سازمان سنجش اقدام کنند.

زمان برگزاری مصاحبه دکتری علوم اجتماعی دانشگاه آزاد

داوطلبان آزمون دکتری علوم اجتماعی در دانشگاه آزاد اسلامی نیز با انتشار دفترچه انتخاب رشته دکتری دانشگاه آزاد، نسبت به انتخاب رشته دکتری علوم اجتماعی در سایت مرکز آزمون دانشگاه آزاد اقدام می‌کنند.

زمان برگزاری مصاحبه دکتری علوم اجتماعی دانشگاه آزاد نیز پس از اعلام نتایج انتخاب رشته دکتری آزاد، از سوی مرکز سنجش و پذیرش این دانشگاه اطلاع‌رسانی خواهد شد.

مصاحبه دکتری دانشگاه آزاد در سال ۱۴۰۳ احتمالاً به صورت متمرکز و در تهران برگزار می‌شود. بدین صورت که داوطلبان دعوت‌شده به مصاحبه همه واحدهای دانشگاه آزاد لازم است تنها در یک مصاحبه در یکی از واحدهای دانشگاهی تهران در زمان اعلام‌شده حضور پیدا کنند.

پذیرش دکتری بدون آزمون علوم اجتماعی

پذیرش دکتری بدون آزمون رشته علوم اجتماعی در دانشگاه‌های سراسری و نیز دانشگاه آزاد اسلامی بدین صورت است که داوطلبان واجد شرایط، در موعد مقرر نسبت به ثبت‌نام و ارسال مدارک اقدام می‌کنند.

پس از بررسی مدارک اولیه، نتایج دعوت به مصاحبه دکتری بدون آزمون علوم اجتماعی اعلام می‌شود و داوطلبان لازم است مطابق زمان‌بندی اعلام‌شده در مصاحبه حضور پیدا کنند.

پذیرش دکتری پردیس علوم اجتماعی

در پذیرش دکتری پردیس رشته علوم اجتماعی نیز پس از برگزاری آزمون اختصاصی توسط دانشگاه‌ها، نتایج دعوت به مصاحبه اعلام خواهد شد و داوطلبان در زمانی که از سوی دانشگاه اعلام می‌شود در جلسه مصاحبه حضور خواهند یافت.

نکته مهم این که در حال حاضر پذیرش مستقل دکتری پردیس بدون شرکت در کنکور سراسری تنها در پردیس‌های بین‌الملل دانشگاه‌ها صورت می‌گیرد.

پذیرش دکتری استاد محور علوم اجتماعی

پذیرش دکتری استاد محور که از سال ۱۴۰۲ صورت می‌گیرد بدین صورت است که اعضای هیات علمی دانشگاه‌ها طرح‌های پژوهشی را در سامانه نان ثبت کرده و در صورت تایید، جهت انجام طرح در قالب رساله دکتری دانشجو پذیرش می‌کنند.

در این نوع پذیرش داوطلبان یا از طریق کنکور یا از طریق فراخوان دانشگاه، به مصاحبه دعوت می‌شوند. مصاحبه دکتری استاد محور توسط همان عضو هیات علمی که طرح را تعریف کرده برگزار می‌شود. داوطلب در صورت قبولی موظف است طرح پژوهشی مذکور را به عنوان رساله دکتری انجام دهد و عضو هیات علمی که طرح را ثبت کرده هم استاد راهنمای وی خواهد بود.

عوامل امتیازآور در مصاحبه دکتری رشته علوم اجتماعی

در مجموع موارد زیر مهم‌ترین و مؤثرترین نکات برای قبولی در مصاحبه دکتری علوم اجتماعی هستند:

• معدل هر دو مقطع کارشناسی و کارشناسی ارشد و نمره پایان‌نامه

• دانشگاه‌های مقاطع قبلی (کارشناسی و کارشناسی ارشد)

• کارهای تحقیقاتی و پژوهشی (شامل کتاب‌های ترجمه­‌شده و یا تألیفی، همکاری در طرح‌های پژوهشی، اختراعات ثبت‌­شده و سابقه همکاری با مراکز پژوهشی و انجمن‌های علمی و نیز مقالات)

• سوابق تدریس دانشگاهی

• مدرک زبان (مدرک زبان آزمون‌های زبان داخلی و خارجی)

مدارک مصاحبه دکتری علوم اجتماعی

برای حضور در مصاحبه دکتری رشته علوم اجتماعی لازم است از همه کارها و فعالیت‌هایی که داشته‌اید (تدریس، مقاله، ترجمه، …) فهرستی تهیه و برای آن‌ها تأییدیه‌ها و گواهی‌های لازم را فراهم کنید تا برای مصاحبه ارائه نمایید؛ زیرا در غیر این صورت احتمالاً امتیازی به شما تعلق نخواهد گرفت.

بنابراین علاوه بر مدارک شناسایی (شامل شناسنامه و کارت ملی)، مدارک تحصیلی (شامل مدرک کارشناسی و کارشناسی ارشد و ریزنمرات)، لازم است نسبت به تهیه گواهی پذیرش و چاپ مقالات، گواهی تدریس، تهیه کپی از مقالات، تهیه یک نسخه از کتاب تألیف یا ترجمه، تهیه گواهی همکاری در طرح پژوهشی و یا ثبت اختراع و نیز مدرک زبان اقدام نمایید. 

علاوه بر این، معمولاً داشتن توصیه‌نامه مصاحبه دکتری نیز ضروری است. بنابراین به داوطلبان دکتری علوم اجتماعی توصیه می‌کنیم حتی‌الامکان از استاد مشاور و استاد راهنمای خود در مقطع کارشناسی ارشد توصیه‌نامه بگیرند.

سؤالات مصاحبه آزمون دکتری علوم اجتماعی

طیف سؤالاتی که در مصاحبه آزمون دکتری رشته علوم اجتماعی پرسیده می‌شود بسیار متنوع است. ممکن است در مصاحبه‌های مختلف همه یا تعدادی از سؤالات زیر پرسیده شود:

– سؤالات تخصصی رشته: اساتید با طرح این سؤالات سعی بر سنجش میزان توانمندی داوطلبان دارند. توصیه ما این است که داوطلبان علاوه بر خواندن منابع اصلی و پایه رشته، منابع روز و آخرین مقالات را نیز مرور کرده و تا جایی که ممکن است مقالات و کتاب‌های اساتید مصاحبه‌کننده هر دانشگاه را نیز مدنظر داشته باشند.

– تسلط بر موضوع پیشنهادی برای رساله دکتری

– تسلط بر کارهای پژوهشی داوطلب: اساتید با طرح این سؤالات معمولاً به دنبال این هستند که از سطح علمی دانشجو و نیز مشارکت واقعی وی در کار پژوهشی اطمینان پیدا کنند.

– سؤالات زبان انگلیسی به شیوه‌های مختلف: یکی از مباحثی که در بسیاری از مصاحبه‌های دکتری مورد سؤال است، سؤالات زبان انگلیسی است که ممکن است شامل ترجمه متون تخصصی، دیالوگ‌های عمومی، معرفی خود، موضوع پایان‌نامه ارشد و رساله دکتری و … باشد.

– سؤالات عمومی: این قبیل سؤالات ممکن است شامل شغل، وضعیت تأهل یا تجرد، محل زندگی، فعالیت‌های روزمره و … باشد که با انگیزه‌های مختلفی ازجمله سنجش اعتمادبه‌نفس داوطلب، سنجش امکان وقت گذاشتن برای تحصیل در مقطع دکتری، سنجش شرایط زندگی یک پژوهشگر آینده دکتری و … مورد سؤال قرار می‌گیرند.

برای کسب اطلاعات بیشتر درخصوص سوالات مصاحبه آزمون دکتری می‌توانید به لینک زیر مراجعه کنید:

تجربیات مصاحبه دکتری علوم اجتماعی

تجربه داوطلبان آزمون دکتری علوم اجتماعی در سال‌های گذشته حاکی از آن است که علاوه بر رزومه آموزشی، پژوهشی و آمادگی علمی برای حضور در مصاحبه، یک عامل بسیار مهم اعتمادبه‌نفس است.

لازم است داوطلبان این مورد مهم را مدنظر داشته باشند و پیش از حضور در مصاحبه آن را تقویت کنند. چرا که در شرایط عادی داشتن اعتمادبه‌نفس در دیدگاه اساتید اثر مثبتی خواهد گذاشت و البته دیده شده که در برخی مصاحبه‌ها نیز اساتید با به چالش کشیدن دانشجو سعی بر سنجش این موضوع دارند. 

در ادامه تجربیات مصاحبه داوطلبان آزمون دکتری علوم اجتماعی در سالیان گذشته، برای آشنایی داوطلبان گرامی این رشته با فضای مصاحبه دانشگاه‌های مختلف آورده شده است:

– در مصاحبه دانشگاه تهران حضور اساتید بسیار متغیر است، مثلاً روزی که من برای مصاحبه رفتم، این اساتید حضور داشتند: دکتر ارمکی، دکتر توکل، دکتر سارا شریعتی، دکتر محسنی تبریزی، دکتر زائری، دکتر اعتمادی‌فرد و دکتر سهیلا صادقی.

تمام مصاحبه در محور دو مسئله چرخید: یکی پایان‌نامه، این‌که چرا این موضوع را کار کردی، منطق هستی‌شناختی‌ در انتخاب این موضوع، نحوه تبیین مسئله، روش و نظریه و یافته‌ها و روشی که برای روایی و پایایی به‌کاررفته و باید اثبات می‌کردی آن روش‌ها مناسب‌ترین روش روایی و پایایی برای این موضوع است. دومین محور، کاری بود که می‌خواستی برای دوره دکتری انجام بدهی. برای موضوعی که در ذهنت بود باید مفصل در حدود ۱۵ دقیقه شرح می‌دادی که می‌خواهی چه کاری انجام دهی، ایده درباره مسئله و روشی که می‌خواستی کار کنی و نظریه و این‌که می‌خواستی با کدام استاد کار کنی.

هیچ سؤال علمی دیگری پرسیده نشد و راجع به مقالات و کارهای قبلی هم پرسشی مطرح نشد. در جلسه مصاحبه من، بیش از همه دکتر توکل و دکتر صادقی سؤال پرسیدند. مصاحبه حدود یک ساعت طول کشید.

– در یکی از مصاحبه‌ها از من پرسیدند پارسونز را چه جور جامعه‌شناسی می‌دانید، در مورد آن توضیح دهید. فکر کنم کسی که صرفاً جزوه خوانده باشد، برایش پاسخگویی به این سؤال دشوار است و باید نگاه تحلیلی به جامعه‌شناس‌ها داشته باشد.

– در مصاحبه دانشگاه گیلان ۵۱ نفر آمده بودند. من آخرین نفر بودم که ۴ تا سؤال پرسیدند. تحلیل اباذری ۱ سؤال، حقوق شهروندی ۲ سؤال و یک سؤال هم در مورد فوتبال جام جهانی و حضور مردم در خیابان و تحلیل پرسیده شد. اساتید دانشگاه گیلان از مقالات و طرح‌ها و پایان‌نامه هیچ سؤالی نپرسیدند.

دکتر رحمتی از من پرسید نظر کگار را با هایدگر ترکیب کنم، با هرمنوتیک گادامر مقایسه کنم. یک سؤال دیگر تاریخ فلسفه بود. دکتر مسعودنیا هم از پایان‌نامه پرسید و این‌که چه‌طور می‌خواهم به فرهنگ ربط بدهم. دکتر علیخواه هم بودند. دکتر عبادالهی مقالات را بررسی می‌کرد. دکتر چاوشیان نبود. متن زبان برای همه داوطلبان دشوار بود. زبان برای این دانشگاه خیلی مهم است.

– آزمون کتبی الزهرا به نظرم واقعاً معقول بود. سؤالات جمعیت‌شناسی فقط تحلیل بود که به‌راحتی می‌شد از عهده‌اش برآمد. برای مصاحبه هم آن‌قدر برخورد اساتید خوب و صمیمی بود که به‌محض ورود همه نگرانی‌ها از بین می‌رفت و کاملاً در فضایی صمیمی قرار می‌گرفتید. تمامی سؤالاتشان در بخش نظریه و روش هم مربوط به پایان‌نامه و کارهای تحقیقاتی خودتان بود. سؤال زبان تخصصی هم خواندن و ترجمه یک پاراگراف کوتاه از گیدنز بود. به‌طورکلی همه بچه‌ها با نگرانی و اضطراب وارد جلسه می‎شدند و بدون استثنا همگی با لب خندان و کلی امید به پذیرش خارج می‌شدند.

– میانگین مدت‌زمان مصاحبه دانشگاه الزهرا ۲۰ دقیقه بود. از پایان‌نامه پرسیدند و مطالبش را گسترش می‌دادند، مثلاً نظریات دیگر را هم می‌پرسیدند. پیشنهاد پژوهش دوره دکتری را هم به بحث می‌گذاشتند. متن انگلیسی هم دادند که بخوانیم و ترجمه کنیم (تا جایی که یادم است کتاب مبانی گیدنز بود).

– من به مصاحبه دانشگاه فردوسی مشهد رفتم. مصاحبه و آزمون جدا برگزار شد. ابتدا ۷ سؤال از سه حوزه داده بودند و برای هر سؤال یک صفحه جواب خواسته بودند. سپس مصاحبه شفاهی ده‌دقیقه‌ای برگزار شد. از پایان‌نامه و برنامه دکتری سؤال کردند. از بنده spss پرسیدند. از برخی فقط پایان‌نامه ارشد پرسیده بودند.

– در دانشگاه تربیت مدرس مصاحبه‌ها یک ربع زمان می‌برد. از هر داوطلب یک سؤال درخصوص طرحی که برای رساله دکتری داده بودیم مطرح می‌شد، اما فرصت مناسب برای پاسخ در اختیار نمی‌گذاشتند.

– من فقط به مصاحبه دانشگاه شیراز رفتم. مصاحبه فقط از پایان‌نامه بود و زبان تخصصی. زبان فقط یک جمله ساده را می‌خواستند بخوانیم و ترجمه کنیم. از پایان‌نامه هم روش، نظریه و … را می‌پرسیدند. صبح اتاق مصاحبه دوره پردیس و روزانه یکسان بود، اما بعدازظهر جدا شدند و دکتر جهانگیری، دکتر طبیعی و دکتر ایمان با داوطلبان پردیس مصاحبه می‌کردند. در مجموع برای دوره‌های روزانه و پردیس ۴۰ نفر شرکت کرده بودند.

– دانشگاه یزد منصفانه داوری کرد. متن زبان به همه مشترک داد و به همه یک متن در مورد خانواده دادند. سؤالات تخصصی نسبتاً مشترک بود. رقابت در گرایش مسائل اجتماعی سخت بود. در کل برخورد هیأت داوران بسیار عالی و رضایت‌بخش بود.

– سؤالات آماری مصاحبه دانشگاه یزد و معادلات ساختاری پیچیده بود. یکی از داورها هم‌سن من بود و به شوخی به من گفت «تا حالا کجا بودی که الان اومدی؟». در کل محترمانه برخورد کردند.

 – من در مصاحبه دانشگاه یزد شرکت کردم. از همه چیز پرسیدند؛ از پایان‌نامه، نظریه‌های کلاسیک و مدرن، روش و نرم‌افزار، زبان و … . البته بیشتر به صورت تطبیقی از من سؤال کردند. در مورد وبر، دورکیم، فوکو و بوردیو سؤال کردند. از نرم‌افزار ایموس، تحلیل مسیر و رگرسیون و … سؤال کردند. متن زبان هم بد نبود، نه خیلی ساده نه خیلی سخت. از پایان‌نامه هم در مورد یافته‌ها و متغیرها سؤال کردند و از من دو سؤال تحلیلی نیز پرسیدند.

– در مصاحبه یزد تقریباً همه چیز پرسیده بودند. سؤالات هم متنوع بود؛ سؤالات بسیار سنگین نظریه، روش و نرم‌افزارها، تحلیل یک مسئله اجتماعی و … . در کل روش خوبی برای پذیرش دانشجوی دکتری داشتند.

– من در مصاحبه دانشگاه یزد شرکت کردم. سؤالاتشان استاندارد بود و برخوردشان هم خوب بود. بیشتر راجع به پایان‎نامه پرسیدند و یک متن انگلیسی هم برای روخوانی دادند.

– در مصاحبه بابلسر یک سؤال در مورد تفاوت دلیل و علت و نیز زبان پرسیدند و بیشتر سؤالات پیرامون پایان‌نامه‌ام بود.

– من به مصاحبه دانشگاه بابلسر رفتم، مصاحبه خوب بود. از پایان‌نامه پرسیدند و گفتند قصد داری در آینده روی چه موضوعی کار کنی. یک متن زبان گذاشتند و درمورد موضوع آن سؤال کردند.

برای مصاحبه دکتری چه مدارکی لازم است؟

معمولاً دانشگاه‌ها مدارکی که لازم است برای مصاحبه ارائه شود را اطلاع‌رسانی می‌کنند. با این حال برای کسب اطلاعات بیشتر می‌توانید سری به مطلب مدارک مصاحبه دکتری بزنید.

سوالات مصاحبه دکتری رشته علوم اجتماعی چیست؟

در مصاحبه دکترا سوالات متنوعی مطرح می‌شود؛ سوالات تخصصی رشته، سوالات به زبان انگلیسی، پایان نامه کارشناسی ارشد و … . برای کسب اطلاعات بیشتر درخصوص سوالات مصاحبه دکتری کلیک کنید.

نکات مصاحبه دکتری چیست؟ به چه چیزهایی باید توجه کنیم؟

برخی از مهم‌ترین نکات مورد توجه برای حضور موفق در جلسه‌های مصاحبه دکتری را می‌توانید در این لینک مطالعه کنید.